Er was sprake van een financiële crisis toen Erik Swaving Dijkstra een studie moest kiezen. Met belastinggeld werd geprobeerd om de boel overeind te houden. Het motiveerde hem om Belastingrecht te gaan studeren. 'Ik vind dit een heel interessant vakgebied. Het draait niet alleen om recht, maar ook om politiek, economie en sociologie.'

Bijna 8 jaar werkt Swaving Dijkstra bij het Zuidas-kantoor Houthoff voordat hij samen met oud-collega’s een eigen kantoor opzet. Door voor zichzelf te beginnen, houdt hij meer tijd over voor het schrijven. Bijvoorbeeld voor juridische tijdschriften, zoals het Nederlands Tijdschrift voor Fiscaal Recht. Maar ook om een boekje te maken voor een heel ander publiek. 'Als ik schrijf voor mede-belastingadviseurs weten ze waar het over gaat. De echte uitdaging ligt bij niet-fiscaal geschoolde mensen.'

Tropische eilanden en hoge bedragen

Belastingrecht krijgt altijd veel aandacht, vertelt Swaving Dijkstra. Onlangs las hij een artikel in de NRC over de erfgenaam van Heineken. Hij begrijpt dat mensen vaak niet doorhebben wat er speelt rond dividendbelasting. 'Maar heel veel regels zijn ooit met een reden ontstaan.' Hij vindt het belangrijk dat mensen belastingen niet associëren met moeilijk, lastig, complex of oneerlijk. Daarom probeert hij het onderwerp inzichtelijk te maken in Waarom woont Max in Monaco? ‘Ik snap wel dat mensen er iets van vinden, bijvoorbeeld als ze horen dat Nederland als belastingparadijs wordt aangemerkt. Zeker als je zelf braaf betaalt en weer een verhaal leest over een structuur met tropische eilanden en hoge bedragen. Dan mag je je afvragen hoe dat zit.'

Veelgestelde vragen

Waar haalt Swaving Dijkstra de onderwerpen vandaan die hij in zijn boek bespreekt? 'Ik zat in Amsterdam op een terrasje toen iemand voor de zoveelste keer begon over "vakantiegeld wordt extra belast".' De auteur krijgt vaak dezelfde vragen als hij vertelt dat hij iets met belastingen doet. Een deel van deze veelgestelde vragen beantwoordt hij in zijn boek. Andere onderwerpen haalde hij uit de krant. Ook zijn er zaken waarvan hij zelf dacht: hoe zit dat? 'Waarom betaalt de koning geen erfbelasting? Dat was leerzaam om uit te zoeken. Ik moest helemaal terug naar het ontstaan van de Grondwet. En de vraag wat het verschil is tussen omzetbelasting en accijns heeft me ook veel tijd gekost.'

Neutrale invalshoek

’Het is belangrijk dat mensen begrijpen hoe belastingen werken. Je ziet dat dingen soms een eigen leven gaan leiden. Bijvoorbeeld dat meer werken niet loont. Dat ligt behoorlijk wat genuanceerder. Vanuit de Tweede Kamer is die nuance in het fiscale debat een beetje weg, zowel aan de linker- als aan de rechterkant. Rechts heeft het altijd over het vestigingsklimaat: een soort heilige graal. Aan de andere kant wordt er vooral gezegd: "We moeten meer belasten". Die twee kampen zoeken elkaar niet meer echt op. Op een gegeven moment kan dat schade veroorzaken. Daarom probeer ik dat soort vragen goed uit te leggen.'

De auteur blijft neutraal in het boek. 'We kunnen alles vanuit verschillende invalshoeken benaderen. Je kan zeggen: ik wil belasting als signaalwerking inzetten, door juist minder belasting op bijvoorbeeld groene arbeidsvoorwaarden te heffen. Maar er zijn genoeg lastige vragen waar ook ik het antwoord niet direct op heb. Als je bijvoorbeeld wil dat mensen minder consumeren, moet je de BTW verhogen. Alleen consumeren mensen met een lager inkomen verhoudingsgewijs meer van hun inkomen. Die hebben er ook meer last van. Als ik dit speelveld neutraal schets, kan de lezer zelf een mening vormen.'

Opbrengst naar Stichting Lezen en Schrijven

De volledige opbrengst van Waarom woont Max in Monaco? gaat naar de Stichting Lezen en Schrijven. Deze stichting zet zich in om laaggeletterdheid in Nederland te verminderen. Swaving Dijkstra’s moeder gaf lang als vrijwilliger Nederlandse taallessen. 'Er heerst helaas nog vrij veel schaamte over het onderwerp, maar als je niet goed kunt lezen en schrijven, heb je een achterstand in de maatschappij.’ Dankzij het goede doel loopt de verkoop voorspoedig. ‘Het onderwerp blijft toch belasting. Mensen denken gauw: laat maar. Dankzij het goede doel vinden ze het een sympathieke aankoop.'