‘Ik heb psychologie gestudeerd en deed een master rechtspsychologie. Tijdens mijn master bleef ik maar voorbeelden uit de rechtspraktijk tegenkomen die haaks staan op onderzoek. Hoe kan het dat we zoveel energie stoppen in onderzoek, maar dat daar in de rechtspraktijk weinig gebruik gemaakt van lijkt te worden?’

Waar zie je het misgaan in de rechtspraktijk?

‘Een tekenend voorbeeld is de roep om strengere straffen. Er is onlangs een wetsvoorstel aangenomen om de maximale straf op doodslag te verhogen bij verkeersdelicten. Elke keer zit daar de impliciete gedachte achter: als we de straf ophogen schrikt dat mensen af om een misdrijf te begaan. Maar in de wetenschap zien we dat strenger straffen niet effectief is. We zien dat hoger straffen juist negatieve effecten kan hebben. En toch blijft dat elke keer weer terugkomen als oplossing voor criminaliteit.’

Zijn dat niet vooral politieke besluiten?

‘Het is zeker deels politiek. Iedereen heeft intuïtief gevoel bij straf. Als kind kom je ermee in aanraking, of tijdens je studie. Het is een van de manieren om gedrag te veranderen. We hebben er allemaal een sterk idee over. Maar als je een gevangenisstraf van 30 jaar oplegt met de bedoeling om gedrag te veranderen, gaat dat in tegen de wetenschap. Het intuïtieve gevoel sluit dan niet aan bij de onderzoeksresultaten. Dat laat ook de kracht zien van onderzoek. We kunnen niet alleen varen op intuïtie. We hebben onderzoek nodig om een objectiever beeld te krijgen.’

Zijn mensen zich bewust van die mismatch?

‘Ik denk het niet. Zelf merk ik het ook. Ik heb al het onderzoek over straffen gelezen en toch merk ik dat mijn eigen ideeën en gevoelens mijn beeld beïnvloeden. Wat effectief is en wat goed voelt is niet altijd hetzelfde. Dat maakt het interessant, want in wetsvoorstellen gaat het over de effectiviteit van beleid en dan moet je kijken naar onderzoek. Maar bij de vraag “Wat is goed?” kun je misschien meer varen op intuïtie.’

Staan juristen open voor onderzoek uit de sociale wetenschap?

‘Ik was bang dat ze daar erg negatief over zouden zijn, maar dat viel mee. Ik heb 65 mensen uit de rechtspraktijk geïnterviewd en ruim de meerderheid zag de toegevoegde waarde van onderzoek. Maar tegelijkertijd zien ze veel obstakels: het onderzoek is niet altijd toegankelijk, of ze hebben niet genoeg tijd om zich erin te verdiepen. Dat geeft inzicht. Het is niet voldoende om belangrijk onderzoek te doen. Je moet ook zorgen dat de resultaten de juiste mensen bereiken. Maar er zijn altijd mensen die het nut er niet van inzien. Zij zeggen genoeg in de praktijk te zien en varen het liefst op hun intuïtie.’

Hoe bereik je juristen beter die wel voor onderzoeksresultaten openstaan?

‘Er is een ideaal antwoord en een realistisch antwoord. Het ideaal kost meer tijd: eens in de zoveel tijd met elkaar aan tafel zitten en in gesprek gaan. Maar ik snap ook wel dat een officier van justitie daar niet elke maand een dag vrij voor kan maken. Officieren kunnen het er onderling ook over hebben, en sociale wetenschappers kunnen af en toe een presentatie geven voor de praktijk over hun onderzoek. Het zijn kleine stapjes.’

Ben je hoopvol dat de rechtspraktijk meer gebruik gaat maken van onderzoek?

‘Sociale wetenschappers blijven weleens gefrustreerd achter met het idee dat hun onderzoek niet aankomt en dat juristen zich er niet mee bezig willen houden. Het is ook niet zo dat sociale wetenschappers op de stoel van de rechter moeten gaan zitten omdat hun onderzoek iets aantoont. Maar er worden in het recht vragen gesteld die gaan over effectiviteit en niet alleen over wat goed of fout is. Om criminaliteit effectief te bestrijden heb je sociale en empirische wetenschap nodig. We moeten het hebben over een evidence informed juridische praktijk. Tegelijkertijd vergeten we als sociale wetenschappers weleens dat er ook andere afwegingen bij komen kijken dan alleen die uit ons onderzoek. Het is belangrijk dat er over en weer meer begrip komt en dat we durven te leren van elkaar.’