Janssen heeft als strafrechter spraakmakende zaken op zijn naam staan met onder meer Willem Engel en Richard de Mos in de beklaagdenbank. ‘Ik sta ook niet voorop om dat soort zaken te doen. Ik heb een jong gezin’, zegt hij daarover. ‘Maar rechters moeten zich niet laten beïnvloeden of afschrikken.’

Hoever verwacht u dat rechters gaan in het op het spel zetten van hun veiligheid?

‘Helaas zo ver als nodig is. Je kunt niet anders dan doorgaan met een rechte rug. Als rechters bezwijken heeft de democratie gefaald. Ze moeten daarom beschermd worden en dat gaat best goed. Sommige rechters hebben last van bedreigingen en moeten offers brengen vanwege hun veiligheid. Het zijn grote offers, maar het is ook een groot belang.’

Wat houdt doorgaan met een rechte rug volgens u in?

‘Je moet als rechter bestand zijn tegen externe druk uit de politiek en maatschappij. Het is belangrijker geworden dat je dat kunt, omdat je via de pers en sociale media veel kritiek kunt krijgen. Dat heb ik ook meegemaakt.’

Zijn er voor u als strafrechter weleens veiligheidsmaatregelen genomen?

‘Nee, ik heb daar niet direct last van gehad. Ik heb weleens in “de bunker” en andere extra beveiligde zittingszalen gezeten vanwege veiligheid. Maar echt onveilig heb ik me nooit gevoeld. Tijdens een zaak heeft iemand een keer foto’s gemaakt van mij met mijn zoon op de fiets. Dat was natuurlijk niet leuk en ik vond dat mijn privacy werd geschonden. Toch begreep ik het gek genoeg in die zaak ook wel: ze wilden weten wie hun zaak behandelde. Ik word weleens de rechter van dichtbij genoemd en daar hecht ik wel aan. Ik zeg precies wat ik denk en volgens mij waarderen mensen dat.’

Wat maakt het strafrecht op dit moment kwetsbaar?

‘De positie van verdachten is mij een doorn in het oog. De verdachte is klem komen te zitten in de “vergeldingscarrousel” waar we in zitten. De politiek en maatschappij lijken hardere straffen te willen en dat gaat ten koste van de “gewone” verdachte. Ik begrijp die roep: de georganiseerde misdaad is een groot probleem. Maar het heeft ook gevolgen voor de huis-tuin-en-keukenzaken. We moeten kijken hoe we de verdachte weer mee kunnen laten doen. Inclusie is het toverwoord in de maatschappij, behalve als je verdachte bent. Dan sta je buiten de maatschappij en moet je boeten. We moeten daarom ook oog hebben voor andere strafdoelen: preventie, resocialisatie en herstel.’

Hoe laat je een verdachte weer meedoen als die ook gestraft moet worden?

‘Verdachten zwijgen vaak op advies van hun advocaat. Dat is iets van de laatste decennia. Dat is jammer, want de verdachte is vaak op de plaats van het delict geweest en weet wat daar is gebeurd. Hij is daarmee in potentie een goede getuige. In Rotterdam zijn we een procedure begonnen waarin we verdachten de ruimte geven om wél wat te zeggen. De boodschap is: als jij bereid bent om naar de toekomst te kijken, dan zijn wij dat ook. Door dat heel expliciet te maken en in het proces naar voren te halen, werkt dat. Als ze dat doen dan leidt dat niet per se tot een lagere of hogere straf, maar wel tot één met toekomstperspectief.’

De hoge werkdruk komt vaak voorbij als knelpunt in het systeem. Zorgt de werkdruk voor een kwetsbaar strafrechtsysteem?

‘We moeten niet overdrijven. Ja, we hebben te weinig rechters, het loopt ons over de schoenen en er worden weleens zaken geseponeerd. Maar we kunnen het nog aan. Als rechter ben ik nog steeds zelf verantwoordelijk voor wat er gebeurt. Ik kan gewoon zeggen dat ik te weinig tijd heb in een zaak. Het vergt een nieuwe rol van de rechter in 2024. Je moet je goed in digitale dossiers kunnen bewegen, zodat je sneller en beter kunt werken. We moeten innoveren, kritisch zijn op de procedures en assertiever zijn.’

Assertiever zijn?

‘Rechters moeten dapper zijn en keuzes durven maken, anders word je kwetsbaar. Dat houdt ook in dat je zegt wat je vindt. Soms laten we partijen een beetje kletsen en zeggen we alleen “ja, ja”. Je kunt beter tegen een verdachte, advocaat en officier van justitie zeggen: “Ik begrijp je niet, leg het eens beter uit.” De rechter als trechter, noem ik dat.’

Zijn dat realistische eisen? Rechters moeten assertief zijn, dapper, innovatief en kunnen omgaan met bedreigingen. Dat is een hele waslijst.

‘Ik stel hoge eisen aan een rechter, maar ik denk ook dat dat kan. Als jonge rechter kom je natuurlijk niet meteen in aanmerking voor ingewikkelde zaken. Maar als de angst voor veiligheid voorop staat in het hoofd van een jonge rechter dan zitten we denk ik niet op je te wachten. Je moet een duizendpoot zijn; daar selecteren we rechters op. Het is nou eenmaal best een baantje. Het is maatschappelijk relevant, er is druk, maar het is het leukste werk dat er is.’