Waarom is het op dit moment belangrijk om te kijken hoe juridische beroepen veranderen?

‘AI is aan een opmars bezig. Economen bekijken welke banen het meest worden geraakt door technologie en bijvoorbeeld overbodig worden. Maar de inhoud van het werk verandert ook. ChatGPT-achtige technologie is erg gericht op taal. Dus als er een beroepsgroep beïnvloed wordt, is het niet gek om aan juristen te denken. In eerdere onderzoeken kwam juridische dienstverlening al erg hoog op het lijstje te staan. Die groep begon een belangrijke casus te worden.’

Hoe kun je AI in juridische beroepen gebruiken?

‘We weten nu niet op welke manier en op welke schaal AI in juridische beroepen wordt gebruikt. Er zijn wel al bruikbare toepassingen: denk aan het doorzoeken, analyseren en samenvatten van grote lappen tekst. Het kost juristen normaal gesproken veel tijd om contracten en dossiers goed door te lezen. Dat is iets dat AI ook goed kan. Een stuk controversiëler is het laten overnemen van beslissingen door AI. Maar die kant gaat het wel op. Er wordt bijvoorbeeld geëxperimenteerd met het laten voorspellen van uitkomsten van rechtszaken.’

Wat is daar precies controversieel aan?

‘Zodra je beslissingen overlaat aan een machine, moet je erop kunnen vertrouwen dat die een goede beslissing neemt. Dat is een heet hangijzer in het debat: in hoeverre kun je beslissingen aan een machine toevertrouwen? Daar komen ook ethische aspecten bij kijken. Burgers moeten de overheid tot verantwoording kunnen roepen. Maar in hoeverre kun je een machine tot verantwoording roepen en controleren? Dat kan ten koste van de transparantie gaan. Daarbovenop komen privacyvraagstukken als je een machine grote bakken met gegevens laat gebruiken.’

Is het waarschijnlijk dat bepaalde juridische beroepen verdwijnen door AI?

‘Juristen die de meest routinematige klussen uitvoeren, laten zich het makkelijkste automatiseren. Dan kun je denken aan legal secretaries en legal assistants. Mensen die dikke dossiers doornemen kunnen dat nog steeds doen, maar je kunt je afvragen of je daar evenveel mensen voor nodig hebt als AI een handje helpt.’

Hoe ga je in kaart brengen hoe het juridische werkveld verandert?

‘We beginnen met vaststellen welke nieuwe vaardigheden van belang zijn in juridische beroepen. Dat gaat verder dan “knopjeskennis”. Hoe beoordeel je bijvoorbeeld uitkomsten die AI voor je genereert? Die zijn niet altijd accuraat en kunnen een vertekend beeld geven. ChatGPT gaat er door de input die hij krijgt bijvoorbeeld vaker vanuit dat belangrijke wetenschappers mannen zijn. Daar moet je kritisch naar kunnen kijken en dan is belangrijk om te snappen hoe de technologie werkt. Uiteindelijk wil ik naar zoveel mogelijk juridische beroepen kijken, maar om het onderzoek af te bakenen beginnen we met advocaten.’

Ben je over het algemeen hoopvol over de intrede van AI of overheersen de zorgen?

‘Ik sta er heel gemengd in. Er zitten veelbelovende kanten aan. Aan de andere kant de zorgen zijn ook terecht. De geest is in ieder geval uit de fles: we hebben de doorbraak naar een breder publiek al gezien met ChatGPT. Het debat moet niet meer gaan over of we AI wel moeten gebruiken. Je ontkomt er niet aan. Onze studenten houden zich er massaal mee bezig en dat dwingt ons om er ook mee bezig te zijn. Het is belangrijk om te zorgen dat mensen goed zijn toegerust om met technologische veranderingen om te gaan. Opvallend genoeg zijn juist de mensen die het meeste risico lopen om hun baan kwijt te raken het minst geneigd om te investeren in nieuwe technologische vaardigheden. Enerzijds is regulering van belang: de wetgever zal moeten vastleggen wat bedrijven mogen. Maar dat gaat maar tot een bepaald punt. Je moet mensen die ermee werken de handvatten bieden om dat zo goed mogelijk te doen.’