De wooncrisis stond een paar jaar geleden nog niet hoog op de agenda, maar is nu ontploft. Jonge mensen die het huis niet kunnen verlaten, koppels die geen nieuw huis kunnen kopen, mensen die de huur nauwelijks kunnen betalen of dakloos zijn. Wat volgens stadsgeograaf Cody Hochstenbach echter niet duidelijk voor het voetlicht komt, is dat deze crisis niet uit de lucht is komen vallen. ‘Als onderzoek één ding laat zien, is het wel dat de woningmarkt niet gedicteerd wordt door een set onvermijdelijke natuurwetten of economische spelregels. Er ligt een decennialange woonpolitiek ten grondslag aan de huidige uitwassen. Die politiek is niet neutraal of vanzelfsprekend maar tot op het bot ideologisch’, stelt Hochstenbach in de inleiding van zijn nieuw verschenen boek ‘Uitgewoond’.

In zijn boek legt hij het beleid bloot dat tot de wooncrisis heeft geleid en ontkracht hij de belangrijkste mythes die ons denken over wonen vervormen. ‘We hoeven niet te accepteren dat wonen “gewoon duur” is. Het kan ook anders. Dat 1100 euro huur per maand voor mijn woning, ooit als arbeiderswoning gebouwd, nu als heel redelijk wordt gezien, toont hoe normaal we die hoge prijzen zijn gaan vinden. Maar er is een woonsysteem gecreëerd dat voor een groeiende en diverse groep mensen niet werkt. Zij die dakloos op straat leven, degenen die de huur niet kunnen betalen, in permanente onzekerheid verkeren of juist klem zitten in een totaal ongeschikt huis.’

Hoe kon het zo misgaan?

Het recht op huisvesting betekent het recht op een betaalbare woning die passend, gezond en zeker is, stelt Hochstenbach. Dit ‘recht op een thuis’ moet volgens hem de basis voor alle woonpolitiek zijn, en daar gaat het al decennialang mis. De woonpolitiek laat zich vooral leiden door het ideaal van eigen woningbezit, een ideaal dat mens en samenleving vooruit zou brengen. ‘Politici en beleidsmakers zijn geobsedeerd door woningbezit en betaalbaar huren staat laag op hun prioriteitenlijst. Het idee dat kopen beter zou zijn dan huren, of dat huren slechts nog een oplossing is voor zij die niet anders kunnen, zijn we heel vanzelfsprekend gaan vinden. Maar het zijn ingesleten mythes die niet stroken met de geschiedenis van de Nederlandse volkshuisvesting’, legt Hochstenbach uit.

Dakloosheid noemt Hochstenbach een van de meest nijpende en wrange uitwassen van deze woonpolitiek. ‘Het is een grove schande dat we 100.000 dak- en thuislozen hebben in Nederland. Daar moeten de politici zich diep voor schamen en een mea culpa van de verantwoordelijke ministers zou hier wel op zijn plaats zijn.’

Geven lokale verkiezingen kans op andere woonpolitiek?

Volgens Hochstenbach lossen we de wooncrisis niet op door aan het huidige systeem te schaven, maar hebben we een fundamenteel andere woonpolitiek nodig. Hij hoopt daarom dat we ons goed kwaad maken over de wooncrisis, vooral over de ernstige uitwassen hiervan. ‘De politiek moet hier verantwoordelijk voor worden gehouden.’ Een eerste kans ligt in maart bij de aanstaande lokale verkiezingen. Geven die hoop?

Wonen staat zeker in de steden hoog op de agenda de komende verkiezingen stelt Hochstenbach. ‘In woord zie je dat veel politieke partijen leuzen als “wonen is een recht” gebruiken, maar het is wel de vraag in hoeverre die programma’s worden omgezet in daadwerkelijk handelen en in hoeverre dit niet alleen oplossingen voor de middenklasse zijn.’ Hij noemt ter illustratie voorgestelde maatregelen die haaks staan op het recht tot wonen, zoals het invoeren van meer tijdelijke huurcontracten die woonzekerheid juist ondermijnen. Of de verkoop van sociale huurwoningen terwijl de huidige wachttijd in een stad als Amsterdam nu al 14 jaar is. ‘Zo’n oplossing is electoraal misschien aantrekkelijk, want daarmee help je groepen die vooral naar de stembus gaan. Maar de politiek moet de meest kwetsbare groepen, voor wie het recht op een thuis het meest in geding is, prioriteit geven.’

We kunnen het niet in één keer oplossen concludeert Hochstenbach, maar de overheid er wel toe dwingen stappen te nemen in de goede richting.

Details boek

Cody Hochstenbach, 2022, ‘Uitgewoond. Waarom het hoog tijd is voor een nieuwe woonpolitiek’. Uitgever: Das Mag Uitgeverij B.V.