Waardoor raakte je geïnteresseerd in staatsschuld?

‘Ik kom uit Nigeria en mijn land worstelt, net als de meeste ontwikkelingslanden, met schulden. Het onderwerp fascineerde me ook tijdens mijn studie. In die tijd zag ik Argentinië worstelen met zijn schuldeisers tijdens de toenmalige schuldherstructurering. Waarom belemmeren sommige schuldeisers de herstructurering van staatsschulden? Het motiveert me ook om bij te dragen aan het herstellen van de machtsongelijkheid die hier speelt.’

Wat is het huidige probleem met staatsschulden?

‘Het wordt problematisch als de omvang van de staatsschuld voor een land te groot wordt. Het is dan noodzakelijk om de schuld te herstructureren. Als dat niet gebeurt, mist het land met de schuld een betaling en wordt het in gebreke gesteld. Dat is slecht nieuws. Vaak wordt dat land dan afgesloten van de internationale kapitaalmarkt of stijgen de leenkosten. Om dit te voorkomen, moeten landen hun schuldeisers benaderen om de schuld te herstructureren. Ze kunnen afspreken hoe ze de schuldenlast beter beheersbaar maken. Ze kunnen bijvoorbeeld afspreken dat de schuld in 20 jaar in plaats van in 10 jaar kan worden afbetaald. Maar sommige schuldeisers weigeren om daaraan mee te werken. Ze stappen dan naar de rechter om de herstructurering van de schuld te voorkomen. Rechtbanken hebben in het verleden de kant van deze zogenaamde hold-out crediteuren gekozen, maar de rechtsgrondslag van hun juridische overwinningen wordt in twijfel getrokken.’

Waarom is het zo belangrijk om staatsschulden te herstructureren?

'Als de rechtbank de schuldeisers gelijk geeft, kan het land met schulden niet langer doorgaan met het aanleggen van wegen, vliegvelden, scholen of andere ontwikkelingsdoelen waarvoor het de schuld is aangegaan. Schuldeisers die de schuld kwijtschelden, hebben in het verleden veel geld verdiend met rechtszaken ten koste van landen met een schuld. Niet alleen kan dat land het geleende geld niet gebruiken, het kan ook worden geweerd van de internationale kapitaalmarkten. Dit is vooral een probleem voor ontwikkelingslanden, omdat zij het meest te lijden hebben onder een zware schuldenlast. Af en toe is de last zo zwaar dat ze moeten herstructureren. De wet mag niet worden gebruikt om dat proces in de rechtbank te frustreren. In mijn proefschrift stel ik dat als het recht dat van toepassing is op relationele contracten en de “duty of good faith” correct wordt toegepast, schuldeisers de herstructurering van staatsschulden niet moeten kunnen voorkomen in de rechtbank.’

Hoe dan?

'Ik stel dat staatsschuld een relationeel contract is tussen het land en schuldeisers. Dat betekent dat onder Engels recht de duty of good faith van toepassing is. Ik wijs erop dat de plicht van goede trouw wordt geschonden als een schuldeiser de herstructurering van de schuld probeert tegen te houden. De duty of good faith houdt in dat je acties moet vermijden die ertoe leiden dat de andere partij waar je het contract mee aangaat geen voordeel heeft van de overeenkomst. Het is een wettelijke verplichting om dat te voorkomen. Landen lenen geld om wegen aan te leggen, scholen te financieren en allerlei andere dingen te doen. Als een herstructurering van de schuld wordt tegengehouden, kunnen ze deze dingen niet meer doen.’

Schendt het land met schulden ook de duty of good faith door deze niet op tijd af te lossen?

‘De duty of good faith geldt voor beide partijen. Maar mijn proefschrift richt zich op de kant van het land met schulden.’

Zal dit schuldeisers ervan weerhouden om deze contracten aan te gaan en in de toekomst geld uit te lenen?

‘Dat is een veelgehoord argument. De overgrote meerderheid van de schuldeisers is echter niet tegen het herstructureren van onhoudbare staatsschulden. Sommige machtige hedgefondsen, waaronder de zogenaamde “vulture creditors”, zijn wel tegen. Deze fondsen zijn gespecialiseerd in het aanpakken van arme landen met een schuld om zelf maximale winst te maken. Ze maken daarvoor succesvol gebruik van de wet. Deze fondsen maken dikke winsten over de rug van arme landen en profiteren ervan als ze in gebreke worden gesteld.’

Waarom vermijden landen zulke contracten niet met vulture creditors?

‘Omdat op de kapitaalmarkt staatsobligaties een belangrijke bron zijn van de schuldvoorraad van veel landen. Deze obligaties zijn gemakkelijk te verhandelen op secundaire markten. Ghana, bijvoorbeeld, kan niet controleren wie zijn obligaties uiteindelijk in handen heeft zodra ze zijn uitgegeven. Vulture creditors en andere holdout-schuldeisers maken daar misbruik van. Ze zoeken landen in moeilijkheden op, vegen de schuld bijelkaar, stappen naar de rechter, weigeren te herstructureren en zeggen dat ze hun geld nu meteen willen hebben. Er is al sprake van een ongelijke machtsverhouding als een land schulden aangaat. Ontwikkelingslanden zijn niet in staat om de voorwaarden van deze contracten te dicteren. Ik pleit ervoor dat schuldeisers in ieder geval geen misbruik maken van hun macht in de rechtszaal.’