Wat wordt er bedoeld met een ‘dekoloniale toekomst’ en leven we daar niet al in?

Ingo Venzke: 'We zien “kolonialisme” als een machtssysteem dat in de moderne tijd is ontstaan. Door mensen in categorieën in te delen en macht en rijkdom te verdelen, creëerde dit machtssysteem blijvende sociale uitsluitingen die vandaag de dag wereldwijde maatschappelijke uitdagingen vormen. Decolonialisme verwijst naar pogingen om de ongelijkheden en onrechtvaardigheden te erkennen en te herstellen. We zijn op zoek naar manieren om ons een meer gelijke en rechtvaardige toekomst voor te stellen of zelfs te ontwerpen. Het onderzoek richt zich op 3 themagebieden: musea, migratie en ecologie.'

Kun je een voorbeeld geven van hoe die koloniale erfenis nog steeds zichtbaar is?

Eliana Cusato: ‘Laten we de klimaatcrisis als voorbeeld nemen. De negatieve gevolgen van klimaatverandering zijn gekoppeld aan koloniale ervaringen van onteigening. De gevolgen zijn ongelijk verdeeld langs etnische lijnen, genderlijnen en sociale klassen. We zien ook hoe door het klimaat veroorzaakte migratie leidt tot militarisering van de EU-grenzen en racistisch beleid. Bovendien tast de klimaatverandering nu al het vermogen van talloze gemeenschappen aan om van hun cultureel erfgoed te genieten. Tegelijkertijd roepen recente eisen voor herstelbetalingen van rijke landen moeilijke vragen op over rechtvaardigheid en schadeloosstelling. Deze eisen tot herstel kunnen ook alternatieve visies op de toekomst bieden die kunnen bijdragen aan een rechtvaardiger wereld.’

Wat willen jullie bereiken of veranderen met jullie onderzoekssamenwerking?

Eliana Cusato: 'Het Nederlandse maatschappelijk middenveld en de stad Amsterdam zijn betrokken bij discussies over dekolonisatie rond thema's als excuses voor de slavernij en koloniaal geweld in Indonesië, restitutie van kunstwerken, zaken rond natuurrechten en de rechten van toekomstige generaties.'
Kanad Bagchi: 'In het verlengde daarvan begint de UvA na te denken over haar eigen positie als instituut dat historisch gesitueerd is binnen een imperiale kern en de manieren waarop haar curriculum, vakken en manieren van kennisproductie de koloniale machtsstructuur reproduceren. Dit onderzoeksproject probeert op deze afweging te reageren door te onderzoeken hoe de academische wereld en het maatschappelijk middenveld zouden kunnen samenwerken om zich voor te stellen hoe een “dekoloniale toekomst” eruit kan zien en hoe claims voor herstelrechtvaardigheid zouden moeten worden aangepakt.’

Welke rol speelt het recht in dit onderzoek?

Kanad Bagchi: 'We beginnen met vaststellen dat het recht een centrale rol speelt. Je kunt nauwelijks nadenken over eigendom, mensenrechten of herstelbetalingen zonder te kijken naar de onderliggende juridische relaties die vorm en inhoud geven aan deze concepten. Op dezelfde manier zijn de relaties van kolonialisme, imperium en uitbuiting opgebouwd door middel van wetten, doctrines en categorieën. Het recht heeft dus een belangrijke rol gespeeld bij het structureren van vele vormen van overheersing, ongelijkheid en onderwerping die we om ons heen zien. Een centrale strekking in dit onderzoeksproject is het inzicht dat als het recht ellende veroorzaakt, die ellende ook ongedaan gemaakt moet worden – op z’n minst gedeeltelijk. We laten ons inspireren door de veelvuldige strijd voor dekolonisatie en de geschiedenissen van verzet die hebben laten zien dat het recht ook een middel kan zijn voor verandering en emancipatie. Voortbouwend op dat uitgangspunt hopen we een kader op te bouwen met betrekking tot de vraag hoe het recht kan worden ingezet voor gemarginaliseerde en rechteloze mensen.’