Waarom wilde je onderzoeken of ervaringen op het werk effect hebben op het stemgedrag?

‘We zien dat het vertrouwen in de politiek afneemt. Lang niet iedereen stemt. Tegelijkertijd weten we dat de manier van werken verandert. Er zijn meer tijdelijke contracten, er is meer onzekerheid en vakbonden zijn minder machtig. Werknemers moeten steeds vaker voor zichzelf opkomen. Ik wilde weten welk effect zulke verschuivingen op de werkvloer hebben op politiek gedrag. Los daarvan is werk gewoon superbelangrijk in je leven. Je werkt 8 uur per dag, het zorgt voor een inkomen en het is onderdeel van je identiteit. De ervaringen op je werk neem je dus mee naar de rest van je leven.’

Mondigheid van werknemers speelt een centrale rol in het onderzoek. Waarom is dat zo belangrijk?

‘De werkvloer is in veel opzichten ook een politieke arena. Je onderhandelt, verdedigt je belangen en sluit compromissen. Die vaardigheden ontwikkel je allemaal in interacties met collega’s en leidinggevenden. Mondigheid op de werkvloer is een manier van politiek beoefenen. Je bouwt zo positieve en negatieve ervaringen op. Ben ik de moeite waard om naar te luisteren? Worden mijn problemen serieus genomen? Problemen en ervaringen op de werkvloer laat je vervolgens niet achter bij de poort van je werk. Ik wilde weten of negatieve ervaringen ook een effect hebben op het vertrouwen in de politiek en op het stemgedrag.’

En wat blijkt?

'We zien een relatie tussen populistisch stemmen en mensen die zich ongehoord voelen op de werkvloer. Als de problemen van een werknemer niet serieus worden genomen kan er een zwart-witbeeld ontstaan van een slechte, autoritaire baas tegenover een onderdrukte werknemer. Dat denkbeeld lijkt te worden meegenomen in het stemgedrag: de machthebbers zijn corrupt en slecht en de goede, zuivere burgers worden onderdrukt. We zien duidelijk terug dat ongehoorde werknemers de autoriteiten vaker wantrouwen.’

Hoe zou regelgeving in kunnen spelen op deze uitkomsten?

‘Ons onderzoek laat zien dat mensen met een grotere baanonzekerheid minder mondig zijn, en dat die ervaringen met mondigheid ook wat betekenen voor het stemgedrag. De manier waarop we werk inrichten heeft dus bredere consequenties voor onze samenleving. Daar kan je met regelgeving op inspelen. We weten bijvoorbeeld dat kwetsbare groepen nu vaker een tijdelijk contract hebben. Met de huidige krapte op de arbeidsmarkt valt het voorlopig nog mee, maar daar komt als we niet uitkijken nog een nieuwe, kwetsbare en boze groep bij. We zien dat de hoogopgeleiden ook steeds vaker een tijdelijk contract hebben of het moeten doen met zzp-klussen.’

Is het de verantwoordelijkheid van bedrijven of de politiek om voor tevreden werknemers te zorgen?

‘Je kunt er niet vanuit gaan dat een werkgever zich verantwoordelijk voelt en ze verantwoordelijk houden voor het stemgedrag van werknemers. Ik zie hier eerder een taak voor de wetgever en de sociale partners. Als we willen dat mensen zich gehoord voelen, is het van belang om werknemers zekerheid te bieden met vaste contracten. Een onbegrensde vrijheid van werkgevers om flexcontracten te gebruiken draagt daar niet aan bij.’

Wat zijn de take aways voor leidinggevenden die het goed willen doen?

‘Het is goed om te weten dat het negatieve effect van niet luisteren groter is dan het positieve effect van wél luisteren. Met niet luisteren kun je dus veel schade veroorzaken. Dat wil overigens niet zeggen dat je elke vraag van een werknemer moet honoreren; het belangrijkste is dat een vraag of probleem een serieuze reactie krijgt. Een “nee” kan best een teleurstelling zijn, maar een goede uitleg helpt vaak bij de acceptatie ervan. Als een werknemer wordt genegeerd of niet serieus wordt genomen, dan zorgt dat voor een extra probleem bovenop het al bestaande probleem – en die onvrede sijpelt door naar de stemhokjes.’