Waarom we zo warm worden van Michael en Mariah

‘Muziek die je leuk vindt activeert “gelukshormonen” in je brein, waardoor je je beter voelt’, legt Martina uit. ‘Daarnaast kan het ook stressverlagend werken. Als de beat van de muziek ongeveer hetzelfde tempo heeft als de gemiddelde hartslag van de mens (60 tot 80 beats per minute), dan is de kans groot dat je eigen hartslag ook omlaag gaat en je je daardoor rustiger voelt.’

Lidya Yurdum, onderzoeksassistent aan de UvA, ontdekte iets soortgelijk in haar onderzoek naar kinderliedjes: ‘Speel je een slaapliedje uit een andere cultuur af voor Nederlandse baby’s, dan reageren ze alsof het een bekend Nederlands liedje is: hun hartslag vertraagt, ze worden meer ontspannen. Misschien houd je van Have Yourself a Merry Little Christmas omdat het je aan je kindertijd doet denken, maar het nummer stimuleert ook fysieke ontspanning, en we houden ervan om ons zo te voelen.’

Opzwepende kerstmuziek jaagt de hartslag dan weer de hoogte in en geeft je lichaam energie. ‘Of je luidkeels meezingt met All I Want for Christmas Is You, kan te maken hebben met je energiebehoefte op dat moment’, voegt Lidya toe.

De functie van kerstmuziek

Je muziekkeuze hangt niet alleen samen met fysieke reacties, maar ook met de situatie. Online streamingdienst Spotify ontdekte tijdens de pandemie dat mensen wereldwijd rustigere muziek luisterden als reactie op de stressvolle omstandigheden. Dit fenomeen doet denken aan de kerstperiode, waarin kou, duisternis en eenzaamheid een rol spelen. Voor velen biedt kerstmuziek dan troost. Martina’s huidige verblijf in Australië bevestigt dat kerstnummers enkel beluisterd worden in de gepaste situatie: ‘Hier is het 34 graden. Wij vieren kerst met een barbecue, terwijl veel kerstliederen over kou en sneeuw gaan. In die situatie ga je niet luisteren naar Let it Snow.’

Sociale en culturele factoren spelen ook een grote rol. Volgens Martina bevordert muziek van oudsher de band tussen mensen. Samen zingen, muziek maken en beleven versterkt het gevoel van onderlinge verbondenheid. Dat komt doordat er op zulke momenten o.a. meer oxytocine vrijkomt, ook wel het knuffelhormoon genoemd. Bij kerstmuziek is dat effect erg sterk, omdat we het steeds op hetzelfde moment samen beleven.

Voor gelovigen hebben kerstliederen een religieuze betekenis en dragen ze bij aan de zingeving. Zelfs voor degenen die niet naar de kerk gaan, kunnen ze een moment van bezinning en dankbaarheid brengen. Geen stille, maar wel een heilige nacht dus.

Hoe zit het dan met de haters?

‘Dat is altijd lastiger om te onderzoeken’, zegt Martina. ‘Het zijn vaak specifieke nummers: belletjes, vrolijke melodieën, een zweem van melancholie. Het is een bepaalde stijl die niet voor iedereen werkt en waar sommigen minder vrolijk van worden. You love it or you hate it geldt eigenlijk voor alle muziekgenres. Mensen die van orgelmuziek houden, zijn vaak geen fan van metal en vice versa.’

Wat kerstmuziek wel onderscheidt van andere genres is de overvloedige blootstelling in een specifieke tijd van het jaar. Sommige kerstnummers worden al 30 jaar gedraaid! Elk jaar brengt het genre zowel liefde als afkeer teweeg, met de vraag: aan welke kant sta jij? Dat doen we niet met hardrock of klassieke muziek.

Ook het ‘mere exposure effect’ zou een rol kunnen spelen, voor het eerst beschreven door William Wundt in 1874: hoe vaker we iets horen, hoe leuker we het vinden. Maar dat blijft niet duren. Volgens de psychobiologische theorie van Berlyne zijn onze hersenen op een bepaald moment verzadigd en bereikt het effect een keerpunt. Krijg je steeds dezelfde plaat te horen? Dan wordt de afkeer groter en groter. En dat is wellicht wat er gebeurt met kerstmuziek.

Door de sterke associatie met een bepaalde periode kan het voor sommige mensen volgens Martina ook een trigger zijn. Ervaar je veel stress tijdens de kerstperiode? Dan zijn kerstliedjes wellicht gelinkt aan negatieve gevoelens. All You want for Christmas is… stilte.