Ook in Nederland is dakloosheid een groot probleem. Steeds meer mensen hebben geen eigen woning meer en wonen op straat of in tijdelijke opvang. ‘Vaak spelen er meerdere problemen waardoor mensen dakloos zijn geworden, zoals psychische en financiële problemen, of verslavingsproblematiek. Hoe langer je dakloos bent, hoe erger die problemen meestal worden. En als je die problemen nog niet had, krijg je ze vanzelf wel als je lang genoeg zonder eigen woning moet leven’, stelt Boesveldt. 

Boesveldt stuurt een team aan van wetenschappers en mede-onderzoekers die zelf dakloosheid hebben ervaren. In verschillende steden en omringende gemeentes in Nederland volgen zij mensen die dakloos zijn of in tijdelijke opvang zitten. ‘Voor een periode van vijf jaar volgen en interviewen we deze mensen’, vertelt Boesveldt. ‘Hoe gaat het met ze, en met hun gezondheid? Waar wonen ze in die vijf jaar? Hoe vullen ze hun dagelijkse leven in?’

Vanuit hun kennis informeert het team de praktijk over de aanpak van dakloosheid. Boesveldt is daarbij groot voorstander van het concept Eerst Wonen, de Nederlandse term voor Housing First. ‘Housing First is uit Amerika komen overwaaien en gaat erom mensen een huis te bieden met als voornaamste voorwaarden de huur te betalen en een goede buur te zijn. Deze aanpak heeft al bewezen effectief te zijn. Als mensen eenmaal die rust hebben van één woonplek, worden ze ook vanuit zichzelf op de lange termijn weer gezonder en kunnen ze hun problemen beter oplossen. Dat maakt deze aanpak efficiënter én goedkoper.’

De neerwaartse cyclus doorbreken

Volgens Boesveldt doorbreekt Eerst Wonen de neerwaartse cyclus waar je als dakloze vaak in terecht komt. ‘Problemen die al speelden worden alleen maar erger, of die krijg je vanzelf wel als je lang genoeg in een lastige situatie zit.’ Cruciaal bij deze aanpak zijn de andere voorwaarden die worden gesteld bij het aanbieden van een woning. ‘Nu wordt het aanbod van een woning nog aan allerlei voorwaarden en regels verbonden als onderdeel van iemands behandeling en gewenst gedrag. Hierdoor lukt het veel mensen niet die woning lang te behouden.’ De aanpak en het succes van Housing First is volgens Boesveldt al ruim 20 jaar bekend, maar wordt nu ook door de Nederlandse overheid omarmt om dakloosheid duurzaam aan te pakken.

Nog beter is het te voorkomen

‘Maar nog beter is het te voorkomen dat mensen hun huisvesting verliezen’, stelt Boesveldt, ‘want de maatschappelijke kosten van uithuiszetting zijn hoog en het leed is groot.’ Een probleem is dat mensen die dakloos dreigen te raken, veel schaamtegevoel hebben waardoor ze niet snel om hulp vragen bij professionals. ‘We moeten daarom onze pijlers niet alleen richten op mensen die hun huis kwijt zijn en hen weer in een woning krijgen, maar juist ook op kwetsbare mensen die dreigen hun woning kwijt te raken.’

Boesveldt en haar team hopen dat een nationale aanpak Eerst Wonen snel realiteit is. ‘Dakloosheid kan iedereen overkomen. Met z’n allen zijn we verantwoordelijk dat het goed gaat in Nederland. Wij denken dat het mogelijk is om met elkaar dakloosheid te beëindigen, want we weten wat werkt.’

Wim Eickholt  is mede-onderzoeker in het team van Boesveldt en kent zelf een geschiedenis van dakloosheid. Hij heeft in de opvang geleefd en het hele traject doorlopen van op straat leven tot weer in een huis.

‘Eerst Wonen geeft je rust’, stelt Eikcholt. ‘Ik heb niet gestudeerd voor een leven op straat. Ik werd geleefd en er was totaal geen rust. Voor de meeste mensen die dakloos zijn, is een rustige plek nodig om uit die rotsituatie te komen. Dat kan niet op een plek die gevaarlijk is vol met mensen die je niet hebt uitgenodigd. Daar is wel goede begeleiding bij nodig zodat mensen hun woning kunnen behouden en de regie weer voelen.’ Hij benadrukt hoe belangrijk het is om daklozen als mensen te benaderen. ‘Het zijn mensen met een verslavingsprobleem, een geestelijk gezondheidsprobleem, een prostitutieverleden. Het zijn mensen. Je moet eerst de mensen bereiken en vanuit daar kan een project als Housing First slagen. Een mens moet weer zichzelf worden. Ook ik moest weer de regisseur, toneelspeler en het publiek van mezelf worden.’