Hoe kunnen we ons gedrag ingrijpend veranderen om duurzaamheidsdoelen te halen? Klassieke wetenschappelijke modellen beschrijven psychologische factoren die groen gedrag voorspellen. Volgens deze modellen gaan we bijvoorbeeld groener handelen als we ons bewuster zijn van de milieu-impact en als we ons verantwoordelijk voelen voor ons eigen handelen. Nieuw onderzoek plaatst vraagtekens bij het werkelijke effect van deze psychologische factoren. Mogelijk zijn deze geen goede voorspellers van de feitelijke impact op het milieu.

Psychologische factoren gekoppeld aan milieueffect

Onderzoeker psychologie Cameron Brick van de Universiteit van Amsterdam onderzocht met internationale collega’s de samenhang tussen psychologische factoren uit veelgebruikte modellen rond groen gedrag en het milieueffect van kledingconsumptie in vier landen. Kledingconsumptie is verantwoordelijk voor twee à drie procent van de wereldwijde emissies van broeikasgassen en ernstige lokale aantasting van het milieu. In hun onderzoek brachten zij factoren als bewustzijn, attitudes en persoonlijke normen in verband met de impact op het milieu. Deze impact werd gemeten aan de hand van het aantal kledingstukken dat deelnemers aan de studie vertelden te hebben gekocht en de broeikasuitstoot hiervan.

Geen sterke samenhang tussen psychologische factoren en milieueffect

De auteurs vonden geen sterke samenhang tussen psychologische factoren die groen gedrag voorspellen, en het feitelijke effect op het milieu. ‘We ontdekten dat psychologische factoren zoals persoonlijke normen een sterke voorspeller waren van hoe deelnemers rapporteerden kleding te kopen, maar slechts een zwakke voorspeller van het milieueffect van hun kledingconsumptie’, concluderen de auteurs. Deelnemers die aangaven ‘groen‘ te kopen, kochten zelfs meer items met meer impact als gevolg. De auteurs betwijfelen dan ook of de modellen met psychologische voorspellers van groen gedrag, echt nuttig zijn om te begrijpen hoe we het milieueffect van individuen kunnen voorspellen. ‘Er blijkt een gapende kloof tussen motivatie en impact’, concluderen de auteurs.

Brick noemt de mogelijke implicaties van dit onderzoek vrij ernstig voor de manier waarop we milieubewust gedrag meten en begrijpen en daarmee hoe we communicatie en interventies inrichten. ‘De bevindingen wijzen erop dat de belangrijke aanjagers van milieueffecten demografisch zijn, zoals huishoudensinkomen, en structureel, zoals het type energiemix in de nationale energievoorziening. In de Nederlandse energievoorziening bijvoorbeeld zijn aardgas en olie de belangrijkste brandstoffen. Burgers die hun impact willen verminderen, kunnen zich mogelijk beter richten op organisatorische en politieke veranderingen dan op individueel milieubewust gedrag.’

Details artikel

Kristian S. Nielsen, Cameron Brick, Wilhelm Hofmann, Tina Joanes, Florian Lange & Wencke Gwozdz (2022), ‘The motivation–impact gap in pro-environmental clothing consumption’, in: Nature Sustainability Artikel downloaden (open toegang)