Taal en spraak ontleed: innovatief onderzoek in het Speech Lab
24 oktober 2024
‘Het lab is opgericht in 1933 en begon oorspronkelijk als een plek waar specifiek onderzoek werd gedaan naar spraak. Inmiddels kijken we niet meer alleen naar spraak, maar er wordt nu ook onderzoek gedaan dat een combinatie is van neurowetenschap en linguïstiek in bredere zin’, vertelt taalwetenschapper Monique Flecken. ‘We proberen informatie te verzamelen over de denkprocessen die te maken hebben met taal, taalbegrip en taalproductie. Dat doen we door verschillende hypotheses te ontwikkelen en deze vervolgens in de praktijk te testen in ons lab.’
EEG-onderzoek
Om de hypotheses te toetsen, maken de onderzoekers gebruik van verschillende methodes. Hiervoor zijn in heb lab twee ruimtes ingericht waar verschillende experimenten plaatsvinden. ‘We doen onder meer EEG-onderzoek’, zegt Flecken. ‘Deelnemers aan het onderzoek krijgen dan een soort badmuts met elektroden op hun hoofd en vervolgens laten we hen bijvoorbeeld een tekst lezen. Met behulp van de elektroden kunnen we de elektrische activiteit van de hersenen meten en zien we op een heel precieze manier hoe mensen op taal reageren.’
Ook wordt gebruik gemaakt van zogeheten eye-trackingonderzoek. Hierbij worden de ogen van proefpersonen gevolgd met een speciale camera om oogfixaties, oogbewegingen en de pupilgrootte te registeren. Met behulp van deze techniek werd onlangs getest hoe er op genderneutrale voornaamwoorden in een tekst wordt gereageerd. ‘Ergens in het midden van de tekst gebruikten we ‘hen’ als voornaamwoord. Met eye-tracking wordt dan gemeten of de proefpersonen hier verrast op reageerden door even op het woord te blijven hangen, of juist teruggaan naar eerdere gedeeltes van de zin’, legt Flecken uit. ‘Het kan ook het geval zijn dat ze juist geen duidelijke reactie vertonen en er makkelijk overheen lezen. Op deze manier kunnen we op een impliciete manier meten hoe mensen reageren op taalinput.’
Vrijwilligers
Om het onderzoek goed uit te kunnen voeren, is het Speech Lab op zoek naar proefpersonen die aan verschillende testen willen meewerken. ‘We zijn altijd op zoek naar studenten of andere vrijwilligers die het leuk vinden om aan het onderzoek bij te dragen. Meestal is het op vrijwillige basis, maar in sommige gevallen staat er een vergoeding voor het meedoen aan het onderzoek. Voor ons zou het ontzettend nuttig zijn om meer vrijwilligers te krijgen, omdat wij zonder mensen geen onderzoek kunnen doen.’
Lijkt het jou leuk om mee te doen aan onderzoeken in het Speech Lab. Via onderstaande knop kun je aanmelden voor de database van proefpersonen. Ook kun je de QR-code scannen.