"Voldoende zoet water is noodzakelijk voor drinkwater, landbouw en industrie, zoals de productie van goederen. Maar wereldwijde zoetwatervoorraden worden steeds schaarser. Veel rivieren en meren drogen op door niet-duurzame waterwinning. Vandaag de dag hebben meer dan 800 miljoen mensen nog steeds geen toegang tot veilig en voldoende drinkwater."

Groen water en de hydrologische cyclus

"Ongeveer de helft van al het zoete water op het aardoppervlak zit opgeslagen in de bodem. Dit water, dat we ‘groen water' noemen, is belangrijk voor planten en bomen om te groeien en helpt droogte te voorkomen. Via verdamping komt het groene water als waterdamp terug in de atmosfeer. Gemiddeld blijft waterdamp 8 tot 9 dagen in de atmosfeer, voordat het weer terugkomt naar het aardoppervlak als regen. Dit proces van verdamping en neerslag noemen we de hydrologische cyclus."

Wetgeving ontbreekt

"Verschillende landen en gemeenschappen hebben onderling afspraken gemaakt hoe zij met water omgaan. Bijvoorbeeld hoeveel water elk land van een gedeelde rivier mag onttrekken of hoe schoon het water moet zijn voordat we het kunnen drinken, zodat het niet schadelijk is voor onze gezondheid. Deze afspraken zijn vaak vastgelegd in waterwetgeving, om conflicten tussen landen te voorkomen. Maar in de meeste waterwetten zijn alleen afspraken gemaakt over ‘blauw water’: het water in rivieren en meren, al het water dat je kunt zien. Gek genoeg is er geen beleid over ‘groen water’ of ‘atmosferisch water’: het neerslagwater in de bovenste laag van de grond en in de lucht. En dat terwijl ook deze waterbronnen steeds schaarser worden door menselijk ingrijpen, zoals door ontbossing en klimaatverandering."

Ontbossing in de Amazone

In de Amazone bijvoorbeeld, is het tropisch regenwoud enorm belangrijk voor de lokale waterhuishouding: verdamping van bomen reguleert het regionale klimaat en zorgt voor voldoende regen. Door ontbossing wordt deze hydrologische cyclus verstoord, wat van invloed is op de regenval over heel Zuid-Amerika. Hierdoor wordt verwacht dat de regio zal veranderen van tropisch regenwoud in een savanne-ecosysteem. Het verlies van het regenwoud zal rampzalig zijn, niet alleen voor gemeenschappen die hiervan afhankelijk zijn, maar ook voor het klimaat door de koolstof die bij deze verandering vrij zal komen."

Mogelijkheden voor ecologisch herstel

"In mijn onderzoek kijk ik specifiek naar het grootschalig restoratieproject  ‘The Great Green Wall’ in de Sahel regio in Afrika. Dit is een pan-Afrikaans initiatief dat door vele Afrikaanse landen en ook de EU wordt ondersteund. Het doel van het project is het vergroenen van verdroogde gebieden over de hele breedte van het continent. Door ecologisch herstel en de aanplant van vegetatie verandert de dynamiek tussen groen en atmosferisch water, wat van invloed is op de lokale waterbeschikbaarheid, maar zelfs ook op regenval. Veel regenval in de regio komt namelijk van verdamping van het (lokale) landoppervlak en transpiratie van planten. Ik onderzoek hoe we met goed beleid kunnen reageren en anticiperen op zulke complexe systemen en vraagstukken. Met computermodellen kijken we naar de interactie tussen vegetatie en water en proberen we te begrijpen hoe regenpatronen hierdoor mogelijk worden beïnvloed."

Sofie te Wierik heeft de bachelor Future Planet Studies aan de Universiteit van Amsterdam gedaan, met als specialisatierichting Future Earth en de minor Ecology and Global Change. Na haar master International Land and Water Management is zij nu PhD-onderzoeker bij het Institute for Biodiversity and Ecosyste Dynamics (IBED) en de onderzoeksgroep Governance and Inclusive Development (GID) aan de UvA. Lees hier een eerder interview met Sofie waarin zij vertelt wat het belang van haar interdisciplinaire onderzoek is.