4 april 2025
Het onderzoek van Van Amerongen speelt zich of op het snijvlak van de ontwikkelings-, stamcel- en kankerbiologie en richt zich specifiek op het ontrafelen van de moleculaire en cellulaire mechanismen die groei en onderhoud van zoogdierweefsels reguleren. Een fundamenteel begrip van hoe cellen zich delen en een specifieke identiteit aannemen (differentiëren), waardoor de verschillende weefsels en organen in het lichaam hun uiteindelijke vorm en functie krijgen en behouden, vormt de basis voor nieuwe ontwikkelingen in de geneeskunde.
Van Amerongen richt zich met name op de vraag hoe ons lichaam dezelfde moleculaire communicatiemechanismen steeds opnieuw kan gebruiken om verschillende effecten te bewerkstelligen. ‘In een gezonde situatie worden deze moleculaire signalen ingezet om celdeling en differentiatie in evenwicht te houden. Als hun regulatie verstoord raakt, kan de balans naar twee kanten uitslaan: Het kan resulteren in ongebreidelde celgroei en het ontstaan van kanker, maar het kan ook uitmonden in verlies van functionaliteit van het weefsel met degeneratieve ziektes tot gevolg.’
Onderzoek op meerdere schaalniveaus
Als hoogleraar zal Van Amerongen het onderzoeksprogramma van de Developmental, Stem Cell & Cancer Biology groep, onderdeel van het Swammerdam Institiute for Life Sciences, verder consolideren. Haar eigen focus ligt daarbij specifiek op het borstweefsel, een weefsel dat zich grotendeels pas na de geboorte ontwikkelt en tijdens de verschillende levensstadia enorme veranderingen ondergaat.
‘In de afgelopen 10 jaar ben ik de vraagstukken die wij bestuderen, steeds meer gaan zien als zogenaamde “multi-scale problems”. We proberen de biologische processen namelijk op verschillende niveaus te begrijpen. Je hebt te maken met subtiele veranderingen in genexpressie en eiwitactiviteit, die soms maar nauwelijks te meten zijn en van cel tot cel verschillen. Hoe kan het dat temidden van die wirwar aan moleculaire ruis en heterogeniteit uiteindelijk toch stabiele patronen ontstaan, zodat cellen uiteindelijk eenduidige en robuuste beslissingen nemen? De uitdaging ligt erin om je soms te richten op al die moleculaire details en om daar soms juist doorheen te kijken om de onderliggende en overkoepelende principes te kunnen ontwaren.’
Naast haar onderzoek is Van Amerongen actief in het onderwijs, met name binnen de bachelor Biomedische wetenschappen en de master Biomedical Sciences. Zij ziet daar een soortgelijke uitdaging als in haar eigen onderzoek: ‘Het afnemend werkveld, zoals dat zo mooi heet, heeft onlangs weer aangegeven behoefte te hebben aan “systeemdenkers met vakkennis”. Het blijft dus cruciaal dat we in ons curriculum stevige vakinhoudelijke kennis blijven aanbieden, in combinatie met de 21st century skills die onze studenten in staat stellen om uiteindelijk verschillende complexe problemen te kunnen oplossen.’
‘Het afnemend werkveld, zoals dat zo mooi heet, heeft onlangs weer aangegeven behoefte te hebben aan “systeemdenkers met vakkennis”. Het blijft dus cruciaal dat we in ons curriculum stevige vakinhoudelijke kennis blijven aanbieden, in combinatie met de 21st century skills die onze studenten in staat stellen om uiteindelijk verschillende complexe problemen te kunnen oplossen.’
Over Renée van Amerongen
Renée van Amerongen studeerde medische biologie aan de Vrije Universiteit van Amsterdam (1999, cum laude), verrichte haar promotie onderzoek bij het Nederlands Kanker Instituut, en promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam (2005, cum laude). Daarna voltooide zij een theateropleiding aan theaterschool De Trap.
Tijdens haar postdoc aan Stanford University breidde Van Amerongen haar interesses uit richting de ontwikkelings- en stamcelbiologie. Sinds 2013 is ze als docent en onderzoeker verbonden aan de UvA, waar ze sinds 2020 leiding geeft aan de vakgroep “Developmental, Stem Cell and Cancer Biology”. Ze was lid van het management team van het Swammerdam Institute for Life Sciences en is momenteel opleidingsdirecteur van de bachelor Biomedische Wetenschappen.
Van Amerongen verwierf meerdere onderzoeksubsidies, waaronder een NWO VIDI, een NWO XL en onderzoeksgrants van KWF kankerbestrijding. Ze is internationaal actief binnen de WNT signalerings- en mammary gland biology gemeenschap, o.a. als chair van een Gordon Research Conference en als lid van de organizing committee van de European Network of Breast Development and Cancer labs.
Van Amerongen trekt graag tijd uit voor wetenschapscommunicatie en outreach. In 2024 trok zij met een theatercollege over stamcellen en het eeuwige leven langs de Nederlandse theaters in samenwerking met de Universiteit van Nederland. Daarnaast werkt ze graag samen met de kunstenaars en ontwerpers, waarvoor zij in 2021 een artist-in-residence programma heeft opgericht. Als er tijd over is, schrijft ze boekreviews voor De Nederlandse Boekengids.