Ze wijzen op het verslechterende ondernemingsklimaat en de krapte op de arbeidsmarkt. Welke sectoren krijgen er volgens hen extra geld en welke niet? De wetenschappers bespreken de belangrijkste thema's en hun impact op Nederland.

Thema’s die de aandacht verdienen

Voor Hoogleraar Roel Beetsma is het duidelijk: ‘Het ondernemingsklimaat moet een centrale rol spelen in de Miljoenennota. Onvoorspelbaarheid in het overheidsbeleid, vooral rond de energietransitie, zorgt voor onzekerheid onder bedrijven.’

Daarnaast wijst Beetsma op de structurele krapte op de arbeidsmarkt. ‘Dit probleem raakt ook het (hoger) onderwijs. Voor een gezonde kenniseconomie zou je verwachten dat er meer geïnvesteerd wordt in onderwijs, maar het tegenovergestelde gebeurt.’

Universitair docent Albert Jan Hummel benadrukt dat Nederland op diverse fronten grote uitdagingen kent. ‘De klimaatcrisis, het woningtekort, vergrijzing en de krapte op de arbeidsmarkt zijn urgente thema’s. Je hoopt dat op al deze terreinen stappen worden gezet, maar het beoogde beleid laat te wensen over qua ambitie. Dat het kabinet, ondanks forse bezuinigingen op het ambtenarenapparaat, maar nét binnen de Europese begrotingsregels blijft, is opvallend. Zeker met het oog op allerlei problemen in de uitvoering.’

Waar gaat het geld naartoe?

Op de vraag welke sectoren extra financiering kunnen verwachten, is Beetsma somber over het onderwijs. ‘Er zal waarschijnlijk flink worden bezuinigd op het hoger onderwijs, wat schadelijk is voor een kenniseconomie als de onze. Tegelijkertijd zie je dat er steeds meer geld gaat naar allerlei compensaties, zoals voor de toeslagenaffaire en andere maatschappelijke problemen.’

Hummel verwacht dat er extra geld naar defensie zal gaan, mede om te voldoen aan de NAVO-normen, evenals naar de zorg, onder andere voor de verlaging van het eigen risico. Ook de landbouw zal meer middelen ontvangen. Maar deze extra uitgaven hebben een prijs. ‘Er wordt fors gesneden in ontwikkelingssamenwerking, publieke diensten zoals de NPO, en het hoger onderwijs. Met name de bezuiniging op het hoger onderwijs zal op lange termijn vrijwel zeker een negatief effect hebben op de economie.’

Spanning tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen

De onderzoekers verwachten stevige discussies tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, maar de precieze onderwerpen zijn moeilijk te voorspellen. Beetsma denkt dat belastingen, energietransitie, gezondheidszorg, en immigratie waarschijnlijk centraal staan. Hummel gaat vooral letten op de onderlinge verhoudingen binnen de coalitie: ‘Als er bij de eerste financiële tegenvaller toch bezuinigd moet worden, is het maar de vraag of deze partijen er onderling uit gaan komen.’