Maar liefst 4500 mensen deden hier aan mee. Ze vulden een lijst in met open en meerkeuzevragen. Deze gingen over ongelijkheid, en de oorzaken van ongelijkheid. Ons belastingstelsel werd veel genoemd als een oorzaak, net als het verschil in lonen. Dat is een uitkomst die ons verbaasde, we sloten niet uit dat er bijvoorbeeld ook werd gezegd dat sommige mensen harder werken dan andere. Sommige mensen gaven dat ook als antwoord, maar ze waren in de absolute minderheid.

Ongelijkheid neemt toe

Wasilewska: ‘Ongelijkheid neemt wereldwijd toe, en het is een belangrijk onderwerp in het politieke debat. Je ziet dat de zorgen om ongelijkheid toenemen. Uit onderzoek blijkt dat steeds meer mensen vinden dat de inkomensongelijkheid te groot is. Het onderwerp houdt veel mensen bezig, en dat is voor mij als onderzoeker een pluspunt. Het is leuk om met iets bezig te zijn waar veel mensen over nadenken. Bovendien ben ik afgestudeerd als econoom en socioloog en in dit onderzoek komen die vakgebieden op een mooie manier bij elkaar.

Verrassende uitkomsten

De uitkomsten van het onderzoek waren op meerdere manieren verrassend voor Wasilewska. Niet alleen het hoge aantal mensen dat vond dat ongelijkheid de schuld was van het systeem was onverwacht. Ook ontdekten de onderzoekers dat, als de ondervraagden meer informatie kregen over ongelijkheid, hun mening niet veranderde. Ondanks dat de inkomensongelijkheid relatief laag is in Nederland. Tegelijkertijd is het verschil in welvaart erg hoog. We hadden verwacht dat als we dat lieten zien, mensen van mening zouden veranderen, maar dat was niet zo.

Uitgebreide dataset

Het onderzoek maakt deel uit van het promotietraject van Wasilewska, dat is gestart in september. Een traject waar ze met veel passie over spreekt: ‘Ik vond het geweldig om met zo’n uitgebreide dataset te kunnen werken, aan een onderwerp dat veel mensen aanspreekt. Het is voor mij een meerwaarde dat ik onderzoek doe naar iets wat ook buiten de academische wereld een gespreksonderwerp is. Het is fantastisch om met zo’n rijke set aan data dit onderzoek uit te diepen. Soms moet je onderzoek doen met een zeer beperkte dataset, en heb je bijvoorbeeld alleen studenten als deelnemers. Dit is echt een afspiegeling van de Nederlander.

Ook is het bijzondere dat we met open vragen hebben gewerkt. Het is mooi om de primaire reacties van mensen te zien op de vragen die we stelden. Tegelijkertijd was het een flinke uitdaging, omdat er zoveel mensen meededen. We hebben aardig moeten puzzelen om alle antwoorden van de 4500 deelnemers goed te verwerken. We hebben uiteindelijk assistenten moeten inhuren om dat te doen. Het voordeel ervan is dat je een nog duidelijker beeld krijgt van de argumenten. Veel mensen gaven bijvoorbeeld aan dat ze denken dat ongelijkheid niet ontstaat door geluk of hard werken. Ze denken niet dat het te maken heeft met wie je bent, maar het systeem waar je in zit. Het was opvallend hoe genuanceerd de meeste mensen waren, al zaten er ook bijzondere antwoorden bij. Mensen die de ruimte namen om zichzelf heel fel uit te drukken, maar dat mag natuurlijk ook. Dit was slechts een kleine minderheid. Je ziet dat mensen willen dat er iets verandert aan een systeem dat ze als onrechtvaardig beschouwen. Ik zie dat als iets positiefs.’