Thomas Douenne volgde een bachelor Politieke Wetenschappen aan de Science Po en een master en PhD in Economie aan de Paris School of Economics. Sinds 2020 werkt hij als onderzoeker en docent aan de Amsterdam School of Economics. Zijn voornaamste onderzoeksonderwerp? In hoeverre verschillende inkomensgroepen verschillend worden geraakt door milieubeleid, en hoe dit de steun voor deze beleidsmaatregelen beïnvloedt.

Maatregelen raken minderbedeelden harder

Een beleidsmaatregel die tot de verbeelding spreekt: het belasten van de uitstoot van broeikasgassen. 'Die CO2-belasting raakt de minderbedeelden in de samenleving harder dan zij die het economisch voor de wind gaat. Huishoudens met een lager inkomen lijken dus een relatief hogere prijs te betalen voor die heffing', legt de wetenschapper uit.

Op die oneerlijke impact valt te anticiperen. Dit kan door de hogere belastinginkomsten vanuit de Belastingdienst weer terug te laten vloeien richting de huishoudens met een lager inkomen. 'Met zo’n maatregel kun je een gemiddeld huishouden met een lager inkomen voldoende compenseren, terwijl je de samenleving wel blijft stimuleren om de uitstoot terug te dringen', vertelt Douenne.

Maar wat ook uit zijn onderzoek blijkt, is dat er binnen lagere inkomensgroepen al zulke grote verschillen bestaan wat betreft de impact van een CO2-belasting, dat er altijd wel íémand onevenredig hard wordt geraakt. Douenne: 'Het is bijna niet te voorkomen dat een flink deel van de lagere inkomensgroepen wordt benadeeld en dat rijkere inkomens juist profiteren.'

Kijk dus naar verschillen tussen inkomens én binnen inkomensgroepen. Dat is 1 van de belangrijke aanbevelingen uit eerder onderzoek van Douenne.

Steun vanuit de samenleving onderzocht

Ander onderzoek van Douenne richtte zich op de maatschappelijke steun voor milieubeleid en maatregelen die daaruit voortkomen. 'Het doel was om te achterhalen waarom mensen zo vaak tegen een CO2-belasting zijn. We onderzochten dit in het kader van de protestbeweging de gele hesjes (mouvement des gilets jaunes). Dit was de beweging die in 2018 in Frankrijk opkwam en zich hevig verzette tegen de invoering van een CO2-belasting.'

Zouden mensen ook tegen de heffing zijn geweest als deze maatregel anders was ontworpen? Rekening houdend met de ongelijke impact op de verschillende inkomensgroepen? Douenne: 'De meeste mensen waren er vooral van overtuigd dat zij harder werden geraakt dan de gemiddelde burger. Ook wanneer we cijfermatig konden aantonen dat zijn er – op basis van schattingen – juist baat bij hadden.'

Dat mensen die de protestbeweging steunden pessimistischer waren over de impact dan zij die niet achter het protest stonden, bleek ook uit het onderzoek. 'De mate waarin iemand aan de beweging kon worden gelinkt, bleek een goede voorspeller te zijn voor zijn of haar houding ten opzichte van het invoeren van een CO2-belasting.' Sterker nog: het bleek, van allerlei onderzochte variabelen, zelfs de beste voorspeller te zijn!

Het op één na beste klimaat-economische model

Het onderzoek waar Douenne momenteel druk mee bezig is, gaat over het optimale fiscale beleid in het op één na beste klimaat-economisch model. Het doel van dit onderzoek is om vast te stellen hoe je werk en vermogen het beste zou kunnen belasten, wanneer een CO2-heffing zou worden ingevoerd.

Waarom 'het op één na' beste? 'Bij het best passende fiscale beleid ga je ervan uit dat de overheid belastingtarieven op het individu kan afstemmen', aldus de econoom.' Maar goed, dan kan niet: belastingregels gelden nou eenmaal voor iedereen. 'Het op één na beste' staat dan voor het beste klimaat-economische model, rekening houdend met het feit dat we binnen de belastingwetten en -regels geen individuele voorwaarden mee kunnen nemen.' Over een paar maanden hoopt Douenne de eerste onderzoeksresultaten in een eerste paper om te zetten.

In de tussentijd geeft hij nog les aan de Amsterdam School of Economics, onder andere bij het vak Environmental Economics and Policies, in de MSc Economics. Douenne ziet in de collegezaal dat de interesse voor duurzaamheid en klimaat blijft groeien. 'En dat doet me goed, om te zien dat de huidige generatie studenten zoveel met milieubeleid en klimaateconomie bezig is.'