Bombarderen ziekenhuis ook na waarschuwing juridisch lastig

Mag Israël een ziekenhuis bombarderen als eronder tunnels en commandoposten van Hamas liggen? Marten Zwanenburg, hoogleraar Militair recht en de Nederlandse Defensie Academie, reageert o.a in de Volkskrant en De Morgen op dit dilemma waar Israël momenteel voor staat. 'Israël heeft gevraagd het ziekenhuis te evacueren, maar een voorwaarde is dat de burgers ergens anders heen moeten kunnen. En dat is in het geval van een ziekenhuis heel moeilijk. Want wat doe je met patiënten die aan de beademing liggen, of aan de dialyse? Verhuizen wordt hun dood.' 

De legerwoordvoerder Daniel Hagari van Israël liet weten dat de mensen die zich nu nog in een ziekenhuis bevinden 'het recht op bescherming hebben verspeeld'. Maar het oorlogsrecht zegt duidelijk dat een waarschuwing geen vrijbrief is. 'Het ontslaat een land niet van de verplichting om burgers te beschermen,' zegt Zwanenburg.

Humanitaire situatie in Gaza

De leefomstandigheden in Gaza worden met de dag moeilijker, omdat er grote tekorten ontstaan aan drinkwater, brandstof en allerlei levensmiddelen. Duizenden mensen braken enkele dagen geleden in bij opslagplaatsen en distributiecentra van de VN om aan voedingsmiddelen te komen.

Na de Hamas-aanslagen op 7 oktober blokkeerde Israël Gaza volledig. Sindsdien worden er mondjesmaat hulpkonvooien toegelaten. Dit beleid is illegaal volgens het Internationaal Strafhof zegt universitair docent Internationaal strafrecht Marieke de Hoon bij de NOS. ‘Israël straft de Palestijnen collectief. Er is mogelijk sprake van etnische zuivering.’

Of er ook sprake is van genocide, zoals Palestijnse organisaties en onder andere een Spaanse minister zeggen, vindt De Hoon lastig te bepalen. ‘Daarvoor moet je aantonen dat er bij Israëlische leiders een specifieke opzet is om de Palestijnen uit te roeien. Dat zeggen ze niet. Hamas is er bijvoorbeeld wel heel duidelijk in dat ze de joden willen uitroeien. Maar Israël zit wel op het duistere randje.’

Proportionaliteit

Om te bepalen of Israël met zijn aanvallen op het vluchtelingenkamp bij de stad Jabalia binnen de grenzen van het oorlogsrecht is gebleven, is het proportionaliteitsbeginsel van belang, zegt Marten Zwanenburg in de Volkskrant. 'Als in delen van het kamp Hamas-strijders zaten, kan zo'n gebouw een militair doelwit zijn. Dan geldt: hoe belangrijker zo'n militair doel is, hoe meer nevenschade aanvaardbaar is.'