‘Poetin-tribunaal’

Aan de oorlog lijkt voorlopig nog geen einde te komen, maar André Nollkaemper (Internationaal publieksrecht) neemt in NRC alvast een voorschot op de mogelijke sancties die Poetin boven het hoofd hangen voor het plegen van internationale misdrijven. Er zijn volgens Nollkaemper drie smaken: volkswraak, vrijheid en berechting.

Het is niet eenvoudig, maar ook niet onmogelijk om een tribunaal op te richten voor ‘de berechting van Poetin en andere Russische leiders die het besluit tot agressie hebben genomen en uitgevoerd’, schrijft hij. Nollkaemper vraagt zich af waarom premier Rutte zich niet heeft uitgesproken voor de berechting van het Russissche staatshoofd. ‘Onder internationaal recht kan een zittend staatshoofd in beginsel niet worden berecht zonder de instemming van zijn land’, geeft hij als mogelijke verklaring. 'Maar regels van internationaal recht zijn niet gegeven voor de eeuwigheid – ze zijn wat ze zijn omdat staten ervoor kiezen', benadrukt hij eveneens.

Referendum over annexatie

Rusland probeert zichzelf ook in te dekken voor (verdere) sancties. Bij BNR Radio legt Marten Zwanenburg (Militair recht) uit op welke manier Rusland aan de hand van het internationale recht de inval in Oekraïne goed probeert te praten. ‘Eén voorbeeld is het referendum waar de bevolking zogenaamd kon stemmen voor de annexatie van Rusland. Dit slaat op het zelfbeschikkingsrecht wat in het internationaal recht vermeld staat.’

Belarus en het oorlogsrecht

Ook buurland Belarus roert zich in de oorlog. De Belarussische dicatator Loekasjenko kondigde aan dat hij samen met Rusland werkt aan gezamelijke troepenopbouw. Kan ook hij verantwoordelijk gehouden worden voor de oorlogsmisdaden in Oekraïne? Daar is geen eenvoudig antwoord op, zegt Zwanenburg tegen RTL Nieuws. Volgens het zogeheten jus ad bellum mogen landen bijvoorbeeld geen geweld gebruiken tegen andere landen. ‘Als Belarus Russische troepen toelaat, dan kun je zeggen dat het Rusland steunt in het opzettelijk schenden van dat jus ad bellum en daarmee is Belarus ook aansprakelijk.’

Bewijsmateriaal

Voor het daadwerkelijk bestraffen van oorlogsmisdaden is eerst voldoende bewijsmateriaal nodig. In de praktijk kan dat lastig zijn, al is het volgens Zwanenburg ‘ook weer niet onmogelijk’. ‘Oekraïne is al bezig met het berechten van mensen. Maar ik schat de kansen laag in dat Poetin en Loekasjenko gearresteerd worden en voor een tribunaal komen, omdat zij de mogelijkheid hebben uit handen van het internationaal recht te blijven.’