Afgelopen maand was de inflatie bijna 11 procent en een groeiende groep mensen krijgt de eindjes niet meer aan elkaar geknoopt. De nieuwe bijzonder hoogleraar Nadja Jungmann maakt zich grote zorgen. ‘Deze ontwikkeling is niet alleen een grote bron van stress voor de huishoudens die het aangaat, maar in potentie ook een enorme maatschappelijke kostenpost. Want wie langdurig geldstress heeft, gaat vaak meer bij de dag leven, heeft vaker fysieke en mentale gezondheidsklachten en functioneert slechter in het dagelijks leven en op de werkvloer.’ 

Wetgeving niet toereikend 

De komende 3 jaar doet Nadja Jungmann bij de UvA onderzoek naar de uitwerking van wet- en regelgeving rondom schulden in de praktijk. Sluiten de huidige regels nog aan bij de behoefte van huishoudens met grote financiële problemen? Jungmann: ‘In 2018 startte het kabinet de zogenoemde "Brede schuldenaanpak"'. Met dit programma werd beoogd de schuldenproblematiek flink terug te dringen. Er werd beleid gewijzigd, er werd een reeks wetswijzigingen doorgevoerd en er werden experimenten opgezet om te komen tot een groter bereik en een effectievere aanpak. Helaas blijven de beoogde resultaten achter. Ondanks alle inspanningen is het bereik van de schuldhulpverlening nog veel te laag en duurt het voor mensen die om hulp vragen vaak nog te lang voordat zij echt uitzicht hebben op een schuldenvrije toekomst. Dat kan en moet anders.’  

Armoede en schulden 

Nadja Jungmann studeerde Bestuurskunde en schreef een rechtssociologisch proefschrift over de werking van wetgeving in de praktijk. Tijdens haar studie liep ze stage in de Tweede Kamer, en was ze fractie-assistent van een kamerlid dat armoedebestrijding en schulden in portefeuille had. ‘Dit onderwerp heeft me nooit meer losgelaten’, zegt ze. ‘Armoede en schulden gaan op het eerste gezicht over een tekort aan geld. Maar wie zich er meer in verdiept, ziet dat het ook gaat over wezenlijke zaken zoals sociale uitsluiting en gezondheidsproblemen. Armoede en schuldenproblematiek raken het fundament van het functioneren van mensen en dat verklaart ook waarom het voor veel mensen zo moeilijk is om armoede en schulden achter zich te laten.’

Hoge inflatie 

Als gevolg van de enorme inflatie op dit moment komt schuldenproblematiek bij veel mensen ineens een stuk dichterbij. ‘Het kan in negatieve zin een gamechanger worden voor het beleid rondom schulden’, zegt Jungmann. ‘Want onder alle pilots, experimenten, beleids- en wetswijzigingen ligt de aanname dat huishoudens met financiële problemen een pakket aan vaste lasten hebben dat betaald kan worden uit het inkomen. Lukt dit niet meer, dan ontstaat een geheel nieuwe groep die volledig klem komt te zitten.’

In haar rol als bijzonder hoogleraar ziet Jungmann het als haar taak om deze doorwerking van wet- en regelgeving op de levens van mensen te onderzoeken en te beschrijven. Wat voor effect heeft het in de praktijk? ‘Onbegrip over de doorwerking van schuldenproblematiek op het functioneren van mensen is een van de belangrijke verklarende factoren waarom veel wetgeving die met de beste intenties is opgesteld haar doel in hoge mate voorbijschiet. Door inzichten hierover te beschrijven, hoop ik een bijdrage te leveren aan het maatschappelijk debat en aan de ontwikkeling van beleid en wetgeving op dit gebied.’