In hoeverre en onder welke omstandigheden leiden volksgezondheidscrises tot verandering in wet- en regelgeving in China? Dit is de centrale vraag in de studie van Annemieke van den Dool.

Waarom is het interessant hoe China omgaat met crises?

‘Wat in China gebeurt heeft gevolgen voor de rest van wereld. Dat zag je met Sars. Dit virus begon in China, maar omdat het nieuws daarover werd onderdrukt, kon het de hele wereld overgaan. Ook van de melkpoedercrisis hebben we de gevolgen gemerkt.In China zijn 300.000 kinderen ziek geworden en minimaal zes baby’s overleden doordat de schadelijke stof melamine was toegevoegd aan melkpoeder. Chinezen kochten massaal buitenlands melkpoeder in. Zo’n schandaal kan ook zorgen voor politieke instabiliteit in China omdat dit het gezag ondermijnt van de communistische partij. Het risico op maatschappelijke onrust neemt toe en dat kan gevolgen hebben voor de rest van de wereld.’

Hoe is China met deze schandalen omgegaan?

‘Er zijn nieuwe regels gekomen, maar veel onderliggende problemen zijn niet aangepakt. Een voorbeeld is de dode-varkenscrisis, waarbij tien- tot vijftienduizend dode varkens terechtkwamen in de Huangpu rivier bij Shanghai. Nieuwe regels golden alleen voor grote boerderijen, maar in dat gebied zijn vooral kleine boerderijen. 

En het vogelgriepvirus N7N9: de belangrijkste bronnen van de vogelgriep bleken markten met levende kippen. Er is gewerkt aan regelgeving om die markten te verbieden maar dat bleek te moeilijk. Het zit heel diep in de Chinese eetcultuur dat levende kippen op de markt geslacht worden. Sluiten de markten, dan komen er zwarte markten en heb je nog minder controle. Soms zijn er betere methodes dan volledig verbieden. Zo zijn er steden die de markten geregeld een dag sluiten en dat blijkt behoorlijk effectief.’

Wat zijn je aanbevelingen?

‘Allereerst is het heel belangrijk dat er meer onderzoek komt naar hoe wetgevers in niet-westerse, niet-democratische landen reageren op een crisis. Dit omdat bestaande theorieën vrijwel uitsluitend gebaseerd zijn op onderzoek dat gedaan is in Europa, Noord-Amerika en Australië, terwijl de meeste crises in ander soort type landen gebeuren. Mijn onderzoek laat zien hoe China reageert, maar we weten ook relatief weinig over bijvoorbeeld Rusland. 

Wat betreft crisis en wetgeving laat mijn onderzoek zien dat informatie cruciaal is voor burgers en de overheid. Daarom zou China gebaat zijn bij vrijere informatiestromen. Dit zorgt er niet alleen voor dat risico's sneller ontdekt kunnen worden en sommige crises zelfs voorkomen kunnen worden, maar is ook belangrijk voor het trekken van lessen en verbeteren van wet- en regelgeving.’

Wat betekent China voor jou persoonlijk? 

‘Ik zie China als mijn andere thuisland. Over twee weken verhuizen mijn man en ik vanuit Zweden naar China. Ik heb een contract voor vier jaar op een Amerikaans-Chinese universiteit waar ik ga doceren over crisis, politiek, en beleid. Het is niet altijd een makkelijk land, maar wel fascinerend. De gastvrijheid is enorm, daar kan ik jaloers op zijn. Je moet vooral je verwachtingen aanpassen. Een bankrekening openen of simkaart regelen kan een halve dag duren. Dat moet je accepteren.’

Annemieke van den Dool promoveert op 26 juni 2019 om 10:00 uur in de Agnietenkapel.