In een recente publicatie in vakblad BMC Ecology and Evolution beschrijven de onderzoekers hoe ze mitochondriaal DNA uit de vissen isoleerden. Het lukte hen zelfs om een klein stukje DNA te krijgen uit een gedroogde noordzeehouting uit 1754 die nog door Linnaeus is gebruikt voor de soortbeschrijving. Met het DNA maakten ze een stamboom, waarbij alle onderzochte noordzeehoutingen (Coregonus oxyrinchus) in dezelfde groep terecht bleken te komen als de grote marene (Coregonus lavaretus).

Niet uitgestorven

Volgens de onderzoekers is noordzeehouting dus geen aparte diersoort. Hoofdonderzoeker Rob Kroes van de Universiteit van Amsterdam licht toe: ‘In Nederland komt de grote marene alweer een tijdje voor, ook in de Noordzee. Omdat wij geen soortverschil vonden tussen Noordzeehouting van vroeger en deze houtingsoort van nu, beschouwen wij noordzeehouting niet als uitgestorven. Binnen de soort heb je alleen variatie in trekgedrag, zoals we bijvoorbeeld ook zien bij forelsoorten.’.

Uiterlijke kenmerken vs DNA

Hoe kan het dat de noordzeehouting in 2008 toch officieel uitgestorven is verklaard? Kroes: ‘Het gebeurt vaker dat er verwarring is of dieren één soort vormen of niet. Zeker bij vissen, ze hebben binnen een soort namelijk veel variatie in uiterlijke kenmerken. In dit geval dachten biologen lang dat de noordzeehouting een andere soort is dan de grote marene door de lengte van de snuit en de hoeveelheid kieuwstekels. Deze kenmerken zijn alleen niet geschikt om te zeggen dat noordzeehouting een andere soort is dan grote marene. Ons DNA onderzoek laat nu dus zien dat het toch echt dezelfde soort is.’ 

Soortnaam aanpassen

Toch is dit werk nog net niet genoeg om de officiële soortnaam aan te passen. Om dat te kunnen doen is aanvullend DNA onderzoek aan de gedroogde vis uit 1754 nodig. Volgens de onderzoekers wordt dat wel moeilijk. Kroes: ‘Het DNA is oud en beschadigd, maar ik vind wel dat we het moeten proberen. Op dit moment is de beschermde status van verschillende houtingsoorten namelijk een rommeltje. Volgens de IUCN is noordzeehouting uitgestorven; tegelijk bestaan er verschillende Nederlandse en Europese natuurwetten die zeggen dat zowel noordzeehouting als grote marene beschermd moeten worden. Eigenlijk zijn we op dit moment dus een rondzwemmende uitgestorven diersoort aan het beschermen.’

Details van de publicatie:

Kroes, R., Winkel, Y., Breeuwer, J.A.J., van Loon, E.E., Loader, S.P., Maclaine, J.S., Verdonschot, P.F.M. & van der Geest, H.G. (2023). Phylogenetic analysis of museum specimens of houting Coregonus oxyrinchus shows the need for a revision of its extinct status. BMC Ecology and Evolution, 23(1), 1–10. https://doi.org/10.1186/s12862-023-02161-7