De ontwikkelingen op het gebied van quantum computing gaan op het moment snel. Quantum computers zijn gebaseerd op een ander type technologie dan bestaande computers. In plaats van de gebruikelijke bits die alleen een waarde 1 of 0 kunnen aannemen, maken quantumcomputers gebruik van zogenoemde qubits, die op hetzelfde moment beide waardes tegelijk kunnen aannemen. Dit geeft quantum computers een vele malen grotere rekenkracht dan de huidige computers. De eerste prototypes van quantum computers zijn inmiddels ontwikkeld, en de verwachting is dat deze in de komende twintig jaar opgeschaald kunnen worden voor algemener gebruik.

Uitdagingen

Dat brengt veel uitdagingen met zich mee. Niet alleen op technologisch, maar ook op maatschappelijk vlak. Waaronder op het vlak van cyberveiligheid. De cryptografie die op dit moment door bijvoorbeeld financiële instellingen en overheden gebruikt wordt, is lastig te kraken met behulp van bestaande computers, maar kan met een quantum computer veel eenvoudiger worden gekraakt. Hoe zorgen we ervoor dat deze voor de samenleving o zo belangrijke systemen straks ook nog veilig zijn? Oftewel, hoe kan de transitie naar encryptie die bestand is tegen aanvallen door quantum computers in goede banen worden geleid?  

Dat is het overkoepelende doel van het nieuwe onderzoeksconsortium Quantum Impact on Societal Security (QISS), geleid door Sebastian De Haro van het Institute for Logic, Languange and Computation en het Institute of Physics aan de Universiteit van Amsterdam. QISS is een multidisciplinaire samenwerking tussen wetenschappers, financiële- en overheidsinstellingen en maatschappelijke groepen die de impact van deze transitie zal onderzoeken. Zij krijgen hiervoor een subsidie van ruim 900.000 euro vanuit de Nationale Wetenschapsagenda, een van de programma’s van onderzoeksfinancier NWO. Daarnaast is er extra financiering voor dit project van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en de Nederlandse Vereniging van Banken.

Vier doelen

‘We richten ons met QISS in grote lijnen op vier wetenschappelijke doelen’, vertelt De Haro. ‘Ten eerste, het identificeren van technische en maatschappelijke vereisten voor innovatiebeleid voor quantumveilige cryptografie. We gaan onderzoeken wat een interactieve benadering van verantwoorde innovatie mogelijk maakt, in realtime, naarmate de technologie zich ontwikkelt. Ten tweede gaan we ons richten op het beter begrijpen van de dynamiek van kennis in onderzoeks- en innovatie-ecosystemen. Als derde willen we een nieuw innovatiebeleid opstellen dat voldoet aan de maatschappelijke eisen voor de financiële- en overheidssectoren, waarbij de juridische onderbouwing ervan wordt verduidelijkt. Ons laatste doel is om de ontwikkeling van nieuwe cryptografische standaarden te koppelen aan de daaropvolgende dynamiek van belanghebbenden en de geopolitieke gevolgen ervan.’

Al deze doelen samen moet een belangrijke bijdrage leveren aan het Nederlandse ecosysteem voor quantumveilige cryptografie, inclusief de ontwikkeling van verantwoord innovatiebeleid en regelgeving en goede informatie voor het brede publiek.

Partners

Naast het Instituut voor Logic, Language en Computation en het Institute of Physics werken ook het Instituut voor Informatica en het Instituut voor Informatierecht van de Universiteit van Amsterdam mee aan dit project.

Naast de Universiteit van Amsterdam en de cofinanciers zijn de volgende partners betrokken bij QISS: Quantum Delta, Fontys Hogeschool, QuSoft, Rathenau Instituut, De Nederlandsche Bank, ABN-AMRO, Raad voor het Openbaar Bestuur, Ministerie van Binnenlandse Zaken, Ministerie van Justitie en Veiligheid, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en andere maatschappelijke organisaties.