‘Sterke tegenstellingen tussen kiezers noemen we ook wel affectieve polarisatie’, vertelt Linda Bos, universitair hoofddocent Politieke Communicatie en Journalistiek. ‘Hoe sterker deze vorm van polarisatie, hoe negatiever aanhangers van een partij staan ​​ten opzichte van aanhangers van de andere partij.  We zien dat deze vorm van polarisatie vaker voorkomt in de Verenigde Staten (V.S.) dan in Europa.’

Eén zijn met een partij

Een belangrijke rol daarbij speelt de zogeheten partij-identificatie, die vrij sterk is in de V.S. Bos: ‘Het gaat hier dus niet alleen maar om politieke overtuigingen – het is een persoonlijk en emotioneel gevoel. Dat gaat bijvoorbeeld zo ver dat je kritiek op “jouw” partij als een persoonlijke belediging opvat, of dat je zelfs neerkijkt op kiezers van de andere partij. Onderzoek in de VS laat bijvoorbeeld zien dat kiezers soms liever geen contact hebben met aanhangers van de andere partij. Partij-identificatie kan zelfs van invloed zijn op met wie je bevriend raakt of gaat daten.’

Als CDA- of VVD-kiezer heb je geen duidelijke “tegenstander”

Deze vorm van polarisatie tussen kiezers is in de V.S. groter dan in een gemiddeld Europees land. Daarvoor zijn twee belangrijke verklaringen: het kiesstelsel en het medialandschap.  
Patrick van Erkel, universitair hoofddocent Politieke Communicatie en Journalistiek over het kiesstelsel: ‘Veel Europese landen kennen een meerpartijenstelsel, met partijen die ideologisch gezien meestal niet extreem veel van elkaar verschillen. Stem je als Nederlander op het CDA of de VVD, dan heb je geen duidelijke “tegenstander” zoals in de V.S. waar je feitelijk maar twee keuzes hebt: de Democraten of de Republikeinen. De partij-identificatie is in Europese landen dan ook veel minder sterk.’

Geen gezaghebbende publieke omroep

Maar ook in het Verenigd Koninkrijk, dat net als de V.S. een tweepartijenstelsel kent, is de kloof tussen kiezers niet zo groot. Dat heeft alles te maken met de tweede verklaring: het medialandschap. Het Verenigd Koninkrijk heeft de BBC, een gezaghebbende publieke omroep die nieuws brengt dat door zowel aanhangers van Labour als de Conservatieven als onafhankelijk en betrouwbaar wordt gezien.

Van Erkel: ‘De V.S. kennen geen echte publieke omroep; de media zijn in Amerika sterk gekleurd door politieke ideeën en partijvoorkeuren. Zo zijn er de zeer conservatieve media die voornamelijk de Republikeinen steunen, denk aan Fox News of meer recent Breitbart, en de meer liberale media die de Democraten steunen, denk aan MSNBC. Dat maakt het voor burgers gemakkelijker om alleen media te volgen die hun standpunten ondersteunen. En dat resulteert weer in extremere standpunten, een sterkere partij-identiteit en dus meer negatieve gevoelens ten opzichte van “de andere partij”.’

Een sprookjeshuwelijk tussen een Democraat en een Republikein lijkt er voorlopig dus nog niet in te zitten.