Politiek krijg je van huis uit mee
29 november 2023
Politieke ontwikkeling
Deze uitkomst concludeert Linet Durmuşoğlu op basis van eerder onderzoek naar de politieke socialisatie van jongeren. Samen met Wouter van der Brug, Theresa Kuhn en Sarah de Lange verzamelde ze drie jaar lang informatie over Nederlandse jongeren en hun ouders, waaronder hun politieke partijvoorkeuren, politieke betrokkenheid en mediagebruik. Durmuşoğlu: ‘Er zijn verschillende factoren die de politieke ontwikkeling van jongeren beïnvloeden. Zo krijgen ze op school les over politiek, maar ook klasgenoten, mediagebruik en ouders hebben invloed op hun politieke voorkeuren.’
Ongelijkheid onder jongeren
Uit de eerste studie blijkt dat de partijvoorkeuren en links-rechts oriëntaties van ouders een zeer sterk effect hebben op de politieke voorkeuren van hun kinderen. Ouders zijn een heel invloedrijke bron voor de politieke ontwikkeling van kinderen. ‘Al is het wel belangrijk om een onderscheid te maken tussen politiek betrokken ouders, die met hun kinderen over politiek praten, en ouders die geen politiek bespreken met hun kinderen. Hierdoor ontstaat ongelijkheid onder de politieke ontwikkeling van jongeren. Dit kan problematisch zijn voor representatieve democratieën.’, vult Durmuşoğlu aan.
Wat zegt de jeugd zelf?
Om de uitkomsten van het onderzoek van Linet Durmuşoğlu verder te bespreken, werden enkele UvA-studenten gevraagd of zij op dezelfde partij als hun ouders stemden:
Misschien ontwikkel ik mijn eigen perceptie van de wereld, maar mijn ouders hebben dezelfde politieke visie. Ik heb ze niet klakkeloos overgenomen omdat ik objectief wil blijven. Dat doe ik door het raadplegen van diverse bronnen. Toch begrijpen we elkaar als het gaat om politiek en dat waardeer ik. We verschillen op bepaalde vragen, maar over het algemeen zijn we vrij liberaal.
Durmuşoğlu: ‘Zoals ons onderzoek ook uitwijst, is het niet gek dat veel studenten op dezelfde partij als hun ouders stemmen. Interessant is dat sommige studenten wel al breder denken dan partijvoorkeur, maar ook hun mening tegenover specifieke politieke punten vergelijken met de denkwijze van hun ouders.’
De eerste paar keer stemde ik hetzelfde als mijn ouders. Ik stond achter de politieke richting van de partij waarop zij stemden. Deze partij leunde sterk naar links op sociaal gebied. Daarna ontstond er een nieuwe partij die beter aansloot bij mijn politieke ideeën. Een groene partij, die ook meer aandacht vroeg voor de discriminatie tegen migranten. Ik heb dus bij de laatste verkiezingen niet op dezelfde partij gestemd, maar wel in dezelfde richting.
Durmuşoğlu: ‘Deze student geeft aan binnen het linkse spectrum voor een andere partij gekozen te hebben. Zelfs al stem je niet hetzelfde, de kans is groot dat je ouders je iets bijbrengen wat invloed heeft op je politieke gedachtegoed.’
Ja, ik stem op dezelfde partij als mijn ouders. Zij hebben me opgevoegd en daardoor heb ik dezelfde politieke mening. Tegenwoordig praat ik meer met verschillende mensen en kom ik aanraking met verschillende politieke standpunten. Wellicht dat het daardoor in de toekomst verandert.
Durmuşoğlu: ‘Heel interessant dat deze student zelf al erkent dat zijn politieke mening nog kan veranderen. We weten door wetenschappelijk onderzoek dat politieke ontwikkeling zich niet alleen vormt gedurende je tienerjaren, maar zich constant blijft ontwikkelen. Ook als je politieke visie weinig afwijkt. In veel landen, vooral in Nederland, veranderen kiezers hun stem regelmatig. Dat geldt dus ook voor deze studenten. Hun toekomstige stemgedrag zal op basis van persoonlijke waarden, links-rechts oriëntatie en mening over politieke thema’s worden bepaald.’, aldus Durmuşoğlu. De politieke invloed van ouders is rechtstreeks terug te vinden in het stemgedrag van onze UvA-studenten. Toch zijn er ook uitzonderingen.
Nee, ik heb nooit de keuze van mijn ouders gevolgd, maar ben altijd van mijn eigen ideeën uitgegaan. Daarnaast houd ik ervan om in discussie te gaan met ze.
Durmuşoğlu legt de mogelijke oorzaken uit: ‘In ons onderzoek constateerden we dat de band tussen kind en ouder ook van grote invloed is. Als een kind de mening van hun ouders belangrijk vindt, zijn ze sneller geneigd zich in dezelfde politieke richting te ontwikkelen. Daarnaast is het belangrijk dat ouders met hun kinderen over politiek praten, zodat jongeren wel een idee hebben waar ze voor stemmen.’
Geen eenrichtingsverkeer
Het verrassende aan het onderzoek van Durmuşoğlu en collega’s is dat de ouders niet alleen invloed op de politieke voorkeur van hun kinderen hebben, maar ook andersom. Linet Durmuşoğlu is enthousiast: ‘In ons onderzoek bleek dat jongeren hun partijvoorkeur en links-rechts oriëntaties ook doorgeven aan hun ouders. Een veelbelovende uitkomst, omdat dit betekent dat ouders met een lage politieke betrokkenheid geïnformeerd kunnen worden door hun kinderen. Bijvoorbeeld door meer aandacht te besteden aan politiek op school.’