In Nederland lopen er allerlei programma’s om overgewicht onder jongeren te bestrijden, zoals duidelijke informatie op verpakkingen, gezonde keuzes op school en een gezonde leefomgeving. Toch meenden wetenschappers dat er iets in de aanpak miste gezien de cijfers over jongeren met overgewicht maar bleven stijgen: namelijk de stem van jongeren zelf.

'In een democratie moeten mensen kunnen deelnemen aan besluitvorming en mee kunnen denken over beleid dat hen direct raakt’, stelt socioloog Christian Bröer, coördinator van de UvA deelname aan het project. Het met jongeren creëren van oplossingen voor een gezonde toekomst en hen actief betrekken in het gehele project, van vraag tot resultaat, stond daarom centraal in CO-CREATE. ‘Door deze samenwerking tussen jongeren, wetenschappers en beleidsmakers ontstonden er nieuwe ideeën.'

Controle over de schoolkantine

CO-CREATE wist meer dan 200 diverse adolescenten in vijf Europese landen, waaronder Nederland, en Zuid-Afrika succesvol bij het project te betrokken. Samen namen zij deel aan diverse activiteiten. 'We begonnen met een groepsactiviteit waarin de deelnemers hun eerste ideeën over overgewicht en obesitas, gezondheid en de maatschappelijke oorzaken ervan deelden. Dit leidde tot een fotoproject waarbij de jongeren foto's maakten van hun (on)gezonde omgeving en ze nieuwe beleidsideeën ontwikkelden op basis hiervan’, vertelt Bröer. Daarnaast kregen de jongeren budget om met hun ideeën te experimenteren, wat zeer succesvol bleek te zijn. Zo nam een groep de controle over de schoolkantine en experimenteerde met verschillende gezonde maaltijden.

Jongeren als krachtige veranderaars

Samengevat laat CO-CREATE zien dat:

• Jongeren kunnen samenwerken en beleidsvoorstellen doen die specifiek zijn voor hun ervaringen, en die aannames van professionals uitdagen
• Jongeren structurele beleidsmaatregelen ondersteunen boven individuele gedragsverandering
• Jongeren samen kunnen werken met volwassenen om attitudes en meningen te verkennen
• Jongeren beleid ondersteunen voor betaalbaarder gezond voedsel, gezonde toeleveringsketens, actief transport, en veilige wijken.
• Jongeren als krachtige veranderaars kunnen optreden

Volgens Bröer legt het project ook bloot hoe snel de leefomgeving van jongeren verandert. ‘Het laat zien dat we moeten begrijpen wat jongeren doormaken, hun politieke invloed op gezondheid moeten ondersteunen en structurele veranderingen in hun omgeving moeten bevorderen om obesitas aan te kunnen pakken.’ Hij is trots dat ze zo samen met jongeren politiek relevante voorstellen hebben ontwikkeld. Sommige jongeren bekritiseerden daarbij ook de aanpak in het project. 'Dat vind ik mooi om te zien. We nemen vaak aan dat gezondheid vanzelfsprekend belangrijk is, maar dat gold niet altijd voor jongeren in CO-CREATE.' 

Over het CO-CREATE-project

Het CO-CREATE-project, dat staat voor Confronting Obesity: Co-creating policy with youth, liep van 2018 tot eind dit jaar en werd gefinancierd door het Horizon 2020-onderzoeks- en innovatieprogramma van de Europese Unie. De Universiteit van Amsterdam, specifiek de afdeling sociologie, was een van de onderzoekspartners in dit project, onder leiding van Christian Bröer. Het doel van CO-CREATE was om samen met jongeren instrumenten en praktijken te ontwikkelen die hun rol in de ontwikkeling van obesitasbeleid versterkt. Ook verzamelde CO-CREATE kennis over de systemische factoren van obesitas als tegenwicht voor de individuele focus van interventies die we nu vooral zien.