Vanuit eerder onderzoek weten we dat muziek invloed kan uitoefenen op zowel lichamelijke reacties als op onze emoties. Door naar muziek te luisteren kun je je cortisolwaarden en je hartslag verlagen. Beiden zijn belangrijk voor het verminderen van stress. Muziek kan ook negatieve emoties verminderen, zoals zorgen, angst, rusteloosheid en nervositeit. En muziek kan bijdragen aan positieve emoties, zoals gevoelens van geluk. Genoeg redenen om deze positieve eigenschappen van muziek in te zetten in de aanpak van stress.

Muziektherapie

Muziektherapie wordt inderdaad steeds vaker gebruikt om stress bij patiënten te verminderen. We zien dit in de geestelijke gezondheidszorg, de forensische zorg, verpleeghuizen, revalidatiecentra en de oncologie. Speciaal opgeleide en gekwalificeerde muziektherapeuten gebruiken hierbij de unieke kwaliteiten van muziek - zoals melodie, ritme, tempo, dynamiek en toonhoogte- om dichter bij de emoties en herinneringen van de patiënt te komen en om bepaalde ervaringen aan te pakken of gedrag te beïnvloeden. Binnen muziektherapie wordt er zowel naar muziek geluisterd als ook samen muziek gemaakt of samen gezongen. De muziek wordt daarbij persoonlijk afgestemd op de patiënt in kwestie.  

47 onderzoeken in kaart gebracht

In een eerdere studie onderzocht het team van wetenschappers de effecten van muziekinterventies, zoals het luisteren naar en maken van muziek, op de vermindering van stress symptomen. Maar bij het overgrote deel van deze interventies betrof het enkel het individueel luisteren naar muziek, en was er geen gekwalificeerde muziektherapeut betrokken. In eenh nieuwe studie hebben de wetenschappers een systematische analyse gemaakt van onderzoeken naar de effecten van specifiek muziektherapie op fysiologische stressgerelateerde 'arousal' (verhoogde bloeddruk, hartslag, hormoonspiegels) en op ervaringen van stress (angst, rusteloosheid of nervositeit). In totaal werden hiermee 47 onderzoeken met een controlegroep van 2.747 deelnemers in kaart gebracht.

Muziektherapie heeft een middelgroot tot groot effect

Op basis van hun analyse concluderen de onderzoekers dat muziektherapie een middelgroot tot groot effect heeft op stressgerelateerde uitkomsten en dus effectief is bij het verminderen van stressgerelateerde symptomen. In hun vorige studie naar muziekinterventies vonden de onderzoekers positieve kleine tot middelgrote effecten van muziekinterventies op stressgerelateerde symptomen.

De studie levert volgens de onderzoekers hiermee bewijs dat muziektherapie effectief kan zijn bij het verminderen van stress en rechtvaardigt het toenemende gebruik van muziektherapie door een gekwalificeerde muziektherapeut in zowel de GGZ-praktijk als ook medische settingen. Bovendien zijn de kosten van deze vorm van therapie relatief laag en heeft de therapie geen bijwerkingen zoals veel kalmerende medicijnen wel hebben. Gezien de meerwaarde van een gediplomeerde muziektherapeut raden de onderzoekers aan goed na te denken of muziektherapie nodig is, of dat muziek luisterinterventies, veelal aangeboden door zorgverleners, voldoende zijn.

De onderzoekers menen wel dat gestandaardiseerde muziektherapieprotocollen en interventiebeschrijvingen nodig zijn om replicatie van muziektherapie-interventies te bevorderen, beter onderzoek te kunnen doen naar de precieze werkingsmechanismen van muziektherapie voor stress vermindering, en clinici en patiënten beter te informeren.

Publicatie details

Het onderzoek is een samenwerking tussen wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam (UvA), HAN University of Applied Science, en de Open Universiteit (OU). Zie hieronder de link naar de publicatie, welke “open access” gepubliceerd is (mogelijk gemaakt door de HAN).

'Music therapy for stress reduction: a systematic review and meta-analysis', in: Health Psychology Review (Open Access), Martina de Witte, Ana da Silva Pinho, Geert-Jan Stams, Xavier Moonen. Arjan E. R. Bos & Susan van Hooren