Het komt steeds vaker voor dat werknemers zich onzeker voelen over het behoud van hun huidige baan en zelfs hun toekomstige baan of carrière, ook als hun baan nog niet daadwerkelijk op de tocht staat. We weten dat deze gevoelens van onzekerheid tot stress, een slechtere gezondheid en een slechter loopbaanperspectief kunnen leiden.

Onderzoek van Jessie Koen (Universiteit van Amsterdam) en Sharon Parker (Curtin University, Perth, Australia), nu gepubliceerd in het ‘Journal of Occupational Health Psychology’, toont dat mensen zelf invloed kunnen hebben op hun gevoel van baanonzekerheid. En dat is goed nieuws, want dat geeft je als werknemer in ieder geval een beetje controle wanneer externe omstandigheden onzeker zijn.

De grote vraag voor Koen en Parker was, waarom de ene werknemer wel en de andere niet onzeker wordt bij dezelfde externe baanomstandigheden. ‘Voor ons was het vooral belangrijk om dit verschil bloot te leggen’, vertelt Koen. Koen en Parker keken daarom naar het proces van baanonzekerheid - vanaf het moment dat externe omstandigheden een baan onzeker maken, maar er nog niet per se gevoelens van onzekerheid heersen. ‘Dat iemand onzeker wordt wanneer haar of zijn baan onzeker wordt, werd vaak als gegeven aangenomen, maar wij wilden laten zien hoe dit proces verloopt. In hoeverre speelt het loopbaangedrag van werknemers een rol en kun je iets doen om die onzekerheid te verminderen of zelf te voorkomen?’, legt Koen uit.

Onderzoek onder werknemers met een tijdelijk contract

Om te achterhalen hoe werknemers proactief omgaan met onzekerheden die zich op de arbeidsmarkt voor doen, voerden Koen en Parker een onderzoek uit onder werknemers van een internationale uitzendorganisatie. Met behulp van vragenlijsten volgden ze voor meerdere maanden werknemers met tijdelijke contracten die binnen afzienbare tijd zouden aflopen.

Ze onderzochten in hoeverre werknemers proactief met hun loopbaan bezig waren, zoals het bouwen van netwerken, het ontwikkelen van vaardigheden, het voeren van loopbaangesprekken met leidinggevenden en het uitvoeren van specifieke werkopdrachten om toekomstige werkkansen te vergroten. En ze keken hoe dit in verhouding stond tot gevoelens van onzekerheid en stress.

Resultaat en conclusie

Koen en Parker vonden dat de werknemers met een tijdelijk contract die proactief aan hun loopbaan werken zich minder onzeker voelen en minder stress in vergelijking tot hun minder proactieve collega’s.

‘Door proactief loopbaangedrag kunnen werknemers mogelijk een aantal onzekere werksituaties verzachten’, concluderen Koen en Parker, ‘waardoor ze minder onzekerheid en minder stress ervaren. Door proactief aan vaardigheden, netwerken en loopbaanplannen te werken, krijgt iemand zelf meer controle over zijn of haar loopbaan, terwijl de meer passieve of reactieve benadering van wachten op een volgend contract niet alleen iemands vooruitzichten op baanbehoud schaadt, maar ook het gevoel van onzekerheid vergroot en hun algemene welzijn schaadt.’

‘Dit wil niet zeggen dat baanzekerheid volledig op de schouders van een werknemer rust of proactief zijn alles oplost’, licht Koen toe, ‘maar wel dat je als werknemer ruimte moet nemen en krijgen om aan nieuwe initiatieven te werken. Hier ligt dus ook een rol voor werkgevers om die ruimte te geven.’