Bonelli voert zijn onderzoek uit in drie verschillende landen: Chili, China en Noorwegen. Daarbij start hij aan het begin van de keten: Chili. Dat land is, samen met Australië, de grootste lithiumleverancier van de wereld, en maakt deel uit van de zogeheten lithiumdriehoek Chili, Bolivia en Argentinië. Anders dan Australië, waar lithium uit vaste erts wordt gewonnen, onttrekt Chili lithium aan het zoutmeer van de Salar de Atacama. Ook in andere zoutvlaktes, in het noorden van Chili, worden de mogelijkheden voor lithiumwinning verkend.
De procedure is relatief eenvoudig: de ondergrondse pekelafzettingen worden naar de oppervlakte gepompt en naar de verdampingsvijver getransporteerd. Vervolgens verdampt het water, en wordt het zout afgevoerd. Dit proces herhaalt zich een paar keer, waarna er lithiumcarbonaat overblijft.
Dit wordt vervolgens onder meer getransporteerd naar China, dat de grondstof verwerkt in lithium-ion-batterijen, die uiteindelijk terechtkomen in bijvoorbeeld Noorwegen, dat zich ten doel heeft gesteld om vanaf 2045 volledig fossielvrij te zijn.

Op zoek naar de activist in onszelf

De antropoloog onderzoekt hoe de processen van lithiumwinning, -verwerking, -gebruik en -recycling zich verhouden tot de landschappen en samenlevingen waarin die processen plaatsvinden, en wat deze kennis zou kunnen betekenen voor het energiebeleid.
Bonelli, zelf ook afkomstig uit Chili, is op de eerste plaats wetenschapper. Toch denkt hij dat de tegenstelling tussen activist en wetenschapper opnieuw moet worden bekeken. ‘Wetenschappers hebben, in tegenstelling tot activisten, de tijd om na te denken. Misschien moeten we juist wat meer op zoek naar de activist in onszelf. Ik denk ook dat onderzoekers bondgenootschappen moeten sluiten met activisten om ruimte te maken voor het horen van verschillende stemmen en gezichtspunten.’

Blind vertrouwen in technologie

Tegelijkertijd ziet hij de het blinde vertrouwen in technologie als het gaat om “het redden van de aarde” met lede ogen aan. ‘Technologie alleen is niet voldoende. Op dit moment zorgt de wereldwijde energietransitie voor enorme globale veranderingen’, vertelt Bonelli. ‘Wat goed is voor het ene land, vergroening in Noorwegen, pakt juist slecht uit voor het andere land. En zelfs binnen eenzelfde land kan wat goed is voor de één, slecht uitpakken voor de ander. Actoren met verschillende belangen botsen met elkaar.’

Geen verhaal van good guys and bad guys

Zo zorgt de lithiumwinning in Chili voor ernstige spanningen tussen lithiumproducenten en de inheemse bevolkingsgroepen die voor hun voortbestaan afhankelijk zijn van water.
‘Ook microbiologen en natuurbeschermers maken zich in toenemende zorgen over de gevolgen voor het ecosysteem van de zoutmeren. De inheemse bevolking trekt nu samen met deze mensen om de zoutmeren te beschermen. Maar het is zeker niet zwart-wit, of een verhaal van good guys and bad guys. De inkomsten van een deel van de inheemse bevolking zijn afkomstig uit de lithiumwinning.’

Werkdruk, recycling en restafval

‘Zelfs grote steden zoals Shenzen weten hun CO2-uitstoot drastisch te verminderen doordat het transport via elektrische voertuigen verloopt. Zorgelijk zijn wel de arbeidsomstandigheden en de enorme werkdruk van de arbeiders in deze nieuwe fabrieken.’ Ook de verwerking van gebruikte, afgeschreven batterijen zorgt voor nieuwe uitdagingen. ‘Hoe zorg je ervoor dat deze worden gerecycled, wat doe je met het restafval?’

Snel handelen is geboden

Met zijn onderzoek wil Bonelli bijdragen aan de kennis rondom de gevolgen van de energietransitie. ‘Een van de grootste problemen is denk ik dat de manier van omgaan met de aarde en haar natuurlijke hulpbronnen niet is veranderd. We gebruiken de aarde, zonder ons te bekommeren om de gevolgen.’ Met een lachje: ‘Zie je, dit is toch weer die activist in mij.’ Dan weer serieus: ‘Ik denk dat het belangrijk is dat we zoveel mogelijk kennis verzamelen over dit onderwerp, en dat we meer leren over verschillende manieren waarop transities plaatsvinden en een plaats vinden op verschillende locaties.  Die kennis kunnen politici gebruiken bij het maken van beleid. Dit is hét moment om dat te doen – snel handelen is geboden.’