Het gaat om honderden gedigitaliseerde geluids- en filmopnames en foto’s, afkomstig van de eilanden Flores, Sumba, Alor, Timor en Kisar. De opnames werden in de jaren 1919-1934 gemaakt door musicoloog Jaap Kunst (zie kader), die bekendstaat als de grondlegger van de etnomusicologie.

De teruggave aan Indonesië vloeit voort uit het internationale onderzoeksproject DeCoSEAS (Decolonizing Southeast Asian Sound Archives), dat gericht was op het ontsluiten van koloniale geluidscollecties uit Zuidoost-Azië die zich bevinden in Europa. In het kader van dat project maakten Barbara Titus en collega-onderzoeker meLê yamomo de Jaap Kunst Collectie in de afgelopen jaren online beschikbaar. Nu zijn delen van de collectie dus ook ter plekke voor publiek toegankelijk gemaakt in de gemeenschap waar de opnames ooit gemaakt werden.

Terugkeren naar de huidige generatie

‘Dit zie ik echt als een historisch moment. Deze muzikale uitingen, die zich een eeuw lang in Nederland bevonden en daardoor vrijwel niet toegankelijk waren, zijn nu weer beschikbaar voor de brongemeenschappen in Indonesië', vertelt Titus. ‘Ik ben erg blij dat deze collectie nu kan terugkeren naar de huidige generatie. Deze overdracht is een eerste stap in verdere pogingen om de collectie fysiek en permanent terug te geven aan brongemeenschappen in Indonesië. We hebben hierbij veel te danken aan onze lokale partner, het Institute for Resource Governance and Social Change (IRGSC). Directeur Dominggus Elcid Li – die in het voorjaar van 2025 als gastonderzoeker aan de UvA verbonden zal zijn – en het Hoofd Kunst en Cultuur, Ragil Sukriwul waren de drijvende kracht achter de overdracht.’

Feestelijke opening

De collectie is nu beschikbaar voor bezoekers in de NTT Regionale Bibliotheek in provinciehoofdstad Kupang op West-Timor. Om de bestanden beter toegankelijk te maken, doneerde het Research Priority Area Decolonial Futures van de UvA twee computers met geluidsopnames en video's. De voor de collectie ingerichte ruimte in de bibliotheek werd op 24 september feestelijk geopend, in het bijzijn van Indonesische en Nederlandse partners van het project, en ook musici, dansers en studenten.

Restitutie van de collectie was hard nodig, stelde theateractivist Decky Seo. ‘We vinden dit heel nuttig, omdat deze verzameling van geluid, dans en foto’s het voor ons makkelijker maakt om iets uit het verleden te reconstrueren zonder te hoeven gissen, omdat er audio- en visuele sporen zijn.’ Ook Stef de Rozari, Hoofd Archiefbeheer van de bibliotheek, is blij met de teruggave: ‘We hopen dat dit zal worden voortgezet met archieven uit Nederland die nu nog als verloren worden beschouwd in Oost-Nusa Tenggara.’