Jean Wagemans is filosoof en is gespecialiseerd in retorica en argumentatietheorietheorie. In zijn onderzoek richt hij zich met name op het beschrijven van de uiteenlopende manieren waarop mensen elkaar proberen te overtuigen. In dat kader bedacht hij het Periodiek Systeem der Argumenten, een systematisering van de traditionele filosofische en retorische overzichten van argumenten en overtuigingstechnieken.

De hoogleraar was onder meer betrokken bij het door RPA Human(e) AI gefinancierde project Towards an Epistemological and Ethical XAI, dat gericht is op Explainable AI. ‘Het geheel of gedeeltelijk kunstmatig genereren van informatie is in de afgelopen jaren in een stroomversnelling geraakt’, legt Wagemans uit. ‘Hoe kunnen we ervoor zorgen dat AI op dat gebied geen black box is, maar op een menselijk begripsniveau kan worden verklaard? Daarvoor is de geesteswetenschappelijke kennis over redeneer- en overtuigingsprocessen onontbeerlijk’.

De uitdagingen van het informatietijdperk

Als hoogleraar Cognitie, communicatie en argumentatie zal Wagemans onderzoek doen naar de cognitieve aspecten van persuasieve communicatie en argumentatie. ‘Meer inzicht hierin zal ook bijdragen aan de ontwikkeling van concrete hulpmiddelen en toepassingen die mensen kunnen helpen de uitdagingen van het informatietijdperk het hoofd te bieden’, zegt Wagemans. ‘Een van de projecten waar we op dit moment aan werken is “argument-checken”, een uitbreiding van fact-checken die mensen in staat stelt de argumentatieve kwaliteit van informatie te beoordelen.’

De nieuwe leerstoel is gericht op het bevorderen van interdisciplinaire samenwerking, waarbij bruggen worden geslagen naar de sociale wetenschappen en mediastudies. Ook nieuwe methoden, waaronder de analyse van big data en de ontwikkeling van computationele modellen, spelen daarin een rol. ‘De veranderingen in de middelen, vormen en snelheid van menselijke communicatie vragen om een innovatieve aanpak, die theoretische kennis combineert met empirische onderzoeksmethoden’, legt de hoogleraar uit. ‘Mijn doel is een coherent onderzoeksprogramma te ontwikkelen op het snijvlak van cognitie, communicatie en argumentatie, met toepassingen in de AI.’

Over Jean Wagemans

Jean Wagemans promoveerde in 2009 aan de UvA op onderzoek naar de relatie tussen dialectische en retorische benaderingen van argumentatie. Daarna bleef hij als docent en onderzoeker aan de UvA verbonden. Momenteel is hij voorzitter van de Capaciteitsgroep Taalbeheersing, argumentatietheorie en retorica en coördinator van de interdisciplinaire onderzoeksgroep Language and Cognition in Argumentation (LANCAR). Wagemans schreef het hoofdstuk The Philosophy of Argument (2022) in het Cambridge Handbook for the Philosophy of Language en is co-auteur van het Handbook of Argumentation Theory (2014) en Argumentatie en debat (2014). Hij is lid van de redactieraad van de tijdschriften TOPOI en Argumentation en reviewer voor onder meer Synthese, Informal Logic, en Argument & Computation.