Van Welie geeft al zo’n tien jaar een vak over het lichaam in de middeleeuwen en kwam zo op het idee voor de tentoonstelling. ‘Middeleeuwse kunst wordt vaak gezien als braaf en kerkelijk, en de weergave van het lichaam was technisch gezien nog lang niet zo goed als in latere periodes. Maar als je beter gaat kijken, gaat er een wereld voor je open. De beeldcultuur uit die tijd is echt intrigerend.’

Dichter bij de mens

Van schaamhaar en lichaamssappen tot een groeiende fixatie op wonden – de middeleeuwse kunstenaars hadden er een handje van om het lichaam in al zijn rauwheid te laten zien. Dat lichamelijke was bedoeld om heilige figuren dichter bij de mens te brengen, legt Van Welie uit. ‘In de loop van de Middeleeuwen ontstond steeds sterker de behoefte om persoonlijk dichter bij Jezus, Maria en de vele heiligen te kunnen komen. Door hun lichamelijkheid te benadrukken, vestigden kunstenaars de aandacht op de menselijke kant van deze figuren en zo konden mensen zich er beter mee vereenzelvigen.’

Een van Van Welies favoriete werken uit de tentoonstelling is bijvoorbeeld een drieluik waarop Jezus en Maria bloed en moedermelk uit hun lichaam in een fontein spuiten, terwijl engeltjes gewone stervelingen ermee besprenkelen op de grond. ‘Fascinerend. Hoe verzint zo’n schilder het? Dit zijn stukken waar je zomaar langs zou kunnen lopen, maar als je goed kijkt, zie ineens je hoe bijzonder ze zijn.’

Interessante discussies met studenten

Haar studenten speelden een belangrijke rol in de totstandkoming van de tentoonstelling, vertelt de kunsthistorica. ‘Veel van hen hebben aan dit onderwerp bijgedragen. Sommigen zijn erop afgestudeerd of zijn bezig met een promotie verwant aan dit thema, anderen hebben tijdens hun stage geholpen bij het samenstellen van de tentoonstelling. Ik geef het vak hierover aan studenten uit allerlei vakgebieden, die er vanuit hun verschillende achtergronden allemaal een eigen kijk op hebben. Dat is inspirerend en maakt de discussies heel interessant.’

In de tentoonstelling zijn zeldzame kunstwerken uit internationale collecties samengebracht, waaronder het Louvre, het Rijksmuseum en de Bibliothèque nationale de France. Body Language is van 25 september tot en met 21 januari te zien in Museum Catharijneconvent in Utrecht. Van Welie stelde ook een boek samen, verkrijgbaar in zowel Nederlands als Engels, waarin de werken uit de tentoonstelling zijn gebundeld.

Via deze link is het boek met 20% korting te bestellen (gebruik de actiecode ‘Body Language’).

Body Language in de media

• Jezus met een vagina-wond: dagelijkse kost in middeleeuwse beeldcultuur (NPO Radio 1, 29 september 2020)
• ‘Body Language’ geeft verhelderende blik in het hoofd én het rest van het lichaam van de middeleeuwse mens (Trouw, 28 september 2020)
• Behaarde Maria en een vagina-wond: de tentoonstelling ‘Body Language’ (OVT, 28 september 2020)
• Melkspuiten en vagina’s in Museum Catharijneconvent (Nieuws 030, 25 september 2020)
• Wendelien van Welie over wijze waarop het lichaam werd afgebeeld tijdens de Middeleeuwen (Spraakmakers, 25 augustus 2020)