Uit de comfortzone

Ashley Burgoyne, docent Computationele muziekwetenschap en aanvoerder van het UvA-team, is onder de indruk van de kwaliteit van hun nummer, en van de manier waarop het project een echte groepsinspanning is geworden: 'In het resultaat is ieders inbreng te onderscheiden.' Toch was het niet vanzelfsprekend dat het team zou slagen. Hoewel Nederland een sterke traditie heeft in het onderzoek naar computermuziekwetenschap - bijvoorbeeld aan UvA, UU en TU Delft - is het creëren van muziek een geheel andere tak van sport, die in het buitenland veel meer aandacht heeft gekregen. Volgens Burgoyne was dit dan ook de grootste onzekerheid van het team: 'We hebben in Nederland echt geen specialisten op het gebied van muziek genereren.'

'Gelukkig gaf masterstudent Computational Science Arran Lyon tijdens de eerste bijeenkomst van het team in december 2019 een duwtje in de rug: in zijn vrije tijd had hij al een programma ontwikkeld dat automatisch muziek genereert op basis van neurale netwerken. Zijn software heeft veel geholpen én gaf het team een boost.'

Samenwerken met AI

Alle in het nummer gebruikte melodieën zijn gegenereerd door een kunstmatige intelligentie, die datasets van popmuziek, Eurovisie-nummers en zelfs Nederlandse volksliedjes bestudeerde. Ook werd AI ingezet, in de vorm van Burgoynes Eurovisie Hit Predictor, om te beoordelen welke melodieën het meest aanstekelijk zouden zijn.

Hoewel de jury van het AI Song Contest bonuspunten zal toekennen aan songs die geheel of bijna geheel door AI zijn gecreëerd, heeft Can AI Kick It er bewust voor gekozen om meer een samenwerking aan te gaan. Burgoyne: ‘Voor mij is muziek die volledig door AI is gemaakt echt niet zo interessant. We wilden juist menselijke inbreng, omdat de toekomstige rol van AI in de muziekwereld waarschijnlijk vooral zal leiden tot co-producties tussen mens en machine. Artiesten zullen AI als instrument gebruiken, bijvoorbeeld om inspiratie op te doen. Bovendien: AI-technologie is geweldig om met suggesties te komen voor bepaalde delen van een nummer, maar het begrijpt de hogere structuur van een lied nog niet echt goed, bijvoorbeeld welke delen de coupletten vormen en welke het refrein.’

Masterstudent Artifical Intelligence Janne Spijkervet en rapper Willie Wartaal (bekend van De Jeugd van Tegenwoordig) zorgden voor de menselijke inbreng door de structuur van het lied in elkaar te zetten. Ook de tekst van het nummer werd door menselijk ingrijpen iets aangepast: de door Spijkervet gebouwde Lyrics Generator bleek revolutionair geïnspireerd en kwam op de proppen met regels als Kill the government, Kill the system! – die uiteindelijk alsnog aan het eind van het nummer gebruikt zijn.

Herkenbaar

Wat opvalt aan het resultaat is dat het nummer vrij normaal en poppy klinkt, en daarmee aanstekelijk; het is ondubbelzinnig herkenbaar als muziek. Burgoyne is trots: ‘Het nummer is beter geworden dan we dachten. Uiteindelijk bleek het niet zo moeilijk als we hadden verwacht. Alles viel op zijn plaats, en het was echt een geweldige ervaring. We hebben ook veel geleerd over hoe het beter zou kunnen. De volgende keer zouden we de AI meer willen voeden met 'slechte' voorbeelden van ‘mindere’ liedjes, zodat het ook leert wat het niet moet maken. Omdat het proces volledig afhankelijk is van data, moet je ontzettend goed nadenken over welke data je uiteindelijk gebruikt. Elke aanpassing daarin kan de uitkomst enorm beïnvloeden.’

Over het AI Songfestival

De andere teams, afkomstig uit Australië, Zweden, België, Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Zwitserland en nog een team uit Nederland, hebben allemaal hun eigen aanpak gekozen: sommige met een meer gebalanceerde AI-inbreng, terwijl andere een nummer hebben ingediend dat volledig door AI is geschreven. Hoewel de jury dus bonuspunten zal toekennen voor een grotere inbreng van AI, is Burgoyne benieuwd of dit het gebrek aan menselijke inbreng kan compenseren, en het publiek niet alsnog de meer 'menselijke' nummers zal verkiezen.

Het AI Song Contest is een initiatief van de VPRO, dat is opgezet om teams van muzikanten, artiesten, wetenschappers en programmeurs uit te dagen om met behulp van kunstmatige intelligentie de volgende Eurovisiehit te creëren. Een panel van AI-deskundigen zal de liedjes op AI-niveau evalueren, maar het publiek mag beslissen wie er wint. De stemming is geopend; de winnaar wordt op 12 mei bekend gemaakt.