In de loop van de 19de eeuw groeide Frankrijk uit tot de tweede koloniale mogendheid van Europa. De jaren van koloniale overheersing en de daaropvolgende periode van dekolonisatie en migratie hebben onmiskenbaar hun sporen nagelaten in de hedendaagse Franse samenleving. Andersom geldt dit ook voor de grote delen van Afrika en Azië die door Frankrijk werden gekoloniseerd.
In deze collegereeks ligt de nadruk op de impact van deze gedeelde geschiedenis op de hedendaagse Franstalige cultuur en literatuur. Hoe slagen schrijvers en filmmakers erin, zowel in Frankrijk als daarbuiten, om een nieuwe vorm te vinden voor de vaak traumatische ervaringen van hun voorouders? Hoe verhouden ze zich tot de Franse klassieken die hen vormden, maar waarin het gezichtspunt van de voormalige gekoloniseerden vaak pijnlijk afwezig is? En ten slotte: in hoeverre heeft de confrontatie met de Ander haar stempel gedrukt op het werk van schrijvers, reizigers en filosofen door de eeuwen heen?
In de hoorcolleges komen zowel canonieke schrijvers aan de orde van wie het werk onlosmakelijk met het kolonialisme is verbonden (Marguerite Duras, Albert Camus), als een jonge generatie auteurs die zich in hun romans en verhalen laten inspireren door het verzwegen verleden van hun voorouders. Fictie biedt deze laatste groep de mogelijkheid om de klassieke teksten te herschrijven, de leemtes in het koloniale discours op te vullen, en een stem te geven aan de gekoloniseerden van weleer. Zoals striptekenaar Joann Sfar recyclen ze de exotische clichés uit de 19de-eeuwse schilderkunst of ze tonen ons hoe verwende westerse toeristen, op zoek naar steeds weer nieuwe kicks, op excursie gaan naar de troosteloze banlieues van Parijs (Lidy Salvayre). Zo vormen massatoerisme en massamigratie de moderne verschijningsvorm van de ontdekkingsreizen en de koloniale expansie van weleer.
21 februari | Van Des cannibales (1580) van Michel de Montaigne tot Bichon chez les Nègres (1957) van Roland Barthes (Ieme van der Poel) |
28 februari | Moussa of de dood van een Arabier: Kamel Daoud herschrijft De vreemdeling van Albert Camus (Ieme van der Poel) |
7 maart | De kracht van ontbrekende beelden in literatuur en film: Marguerite Duras en Rhity Panh over Frans Indochina (Emmanuelle Radar) |
14 maart | Migrantenliteratuur en de recycling van exotische clichés uit het verleden: Mohamed Mbougar Sarr, De diepst verborgen herinnering van de mens (Emmanuelle Radar) |
21 maart | Lydie Salvayre over de exotische aantrekkingskracht van de banlieues (Sabine van Wesemael) |
28 maart | De kat van de rabbijn en Ze heten allemaal Mohammed. Twee graphic novels over het koloniale Algerije en de komst van arbeidsmigranten uit Noord-Afrika naar Frankrijk (Ieme van der Poel) |
Hieronder vindt u enkele suggesties ter voorbereiding:
Alle boektitels zijn in het Nederlands vertaald, m.u.v. van het essay van Victor Segalen dat een Engelse vertaling heeft. De film van Rithy Panh is in het Frans, maar een Nederlands ondertitelde versie is gemakkelijk verkrijgbaar.
De colleges worden verzorgd door academische experts prof. dr. Ieme van der Poel (emeritus-hoogleraar Franse letterkunde UvA), dr. Emmanuelle Radar (docent Franse letterkunde Universiteit Leiden) en dr. Sabine van Wesemael (hoofddocent Franse letterkunde UvA).
Hebt u vragen over deze reeks, dan kunt u contact opnemen met prof. dr. Ieme van der Poel via iemevanderpoel@gmail.com.
Deze reeks Bijzondere lezingen maakt deel uit van het publieksprogramma van de Faculteit der Geesteswetenschappen (FGw). Naast Bijzondere lezingen omvat het publieksprogramma ook Open UvA-colleges. Het publieksprogramma is bedoeld voor alumni, werknemers die bijscholing wensen en alle anderen met interesse in kunst, cultuur, filosofie, taal en literatuur, geschiedenis en religie.