Clé Lesger (Amsterdam 1956) studeerde economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Zijn doctoraalscriptie over de ontwikkeling van huishuren in Amsterdam in de periode van 1550 tot 1850 werd in 1986 uitgegeven. Vanaf 1986 tot 1990 werkte hij aan zijn proefschrift over de economische en demografische ontwikkeling van Hoorn tijdens de late middeleeuwen en vroegmodernetijd. Het onderzoek dat daaraan tengrondslag ligt, werd in 1991 bekroondmet de Praemium Erasmianum. Vanaf 1990 volgde een lange reeks van tijdelijke aanstellingen voor taken in onderwijs en onderzoek. Zo was hij van 1993 tot 1998 onderzoekleider bij het N.W. Posthumus Instituut , de postdoctorale onderzoekschool voor economische en sociale geschiedenis. In die hoedanigheid organiseerde hij met Leo Noordegraaf een aantal congressen en workshops over ondernemers en ondernemerschap in de vroegmoderne tijd. In 1998 werd hij als faculteitsfellow benoemd aan de Faculteit der Geesteswetenschappen en vanaf datzelfde jaar participeerde hij voor vier jaar in het onderzoekproject Immigranten in Nederland 1860-1960: determinanten van het vestigingsproces van immigranten en hun nakomelingen in Nederland tussen 1860 en 1960 . In 2001 verscheen zijn onderzoek naar de snelle opbloei van de Amsterdamse handel en economie in de jaren omstreeks 1600: Handel in Amsterdam ten tijde van de Opstand. Kooplieden, commerciële expansie en verandering in de ruimtelijke economie van de Nederlanden ca.1550-ca.1630 (Engelse vertaling 2006). Tevens schreef hij over de Amsterdamse economie tijdens de vroegmoderne tijd in de meerdelige Geschiedenis van Amsterdam (Amsterdam 2004-2005).  In 2013 rondde hij een omvangrijke studie af naar het Amsterdamse winkellandschap en winkelbedrijf: Het winkellandschap van Amsterdam. Stedelijke structuur en winkelbedrijf in de vroegmoderne en moderne tijd, 1550-2000 (Engelse vertaling 2020).

Terreinen van onderzoek

Kooplieden, handel en scheepvaart in de vroegmoderne tijd. Eeuwenlang was de naam van Amsterdam bijna een synoniem voor handel en scheepvaart. Buitenlandse bezoekers waren verbijsterd over het woud van scheepsmasten in het IJ, de rijkdom van de kooplieden, het kosmopolitische karakter van de stad en de zucht naar rijkdom van de Amsterdammers. Al vroeg gaf de handelsbloei van Amsterdam aanleiding tot het idee dat de stad vooral functioneerde als een gigantisch pakhuis, een zogenaamdestapelmarkt,waarde rest van Europa zich kwambevoorraden. Dat idee heeft zich opmerkelijk goed gehandhaafd maar het is nog maar de vraag of met die karakterisering het laatste woord is gezegd. In mijn onderzoek houd ik me bezig met de organisatie van de handel in de vroegmoderne tijd. Concreet probeer ik te achterhalen waaruit de spectaculaire handelsbloei van Amsterdam bestond, welke positie de Amsterdamse markt innam in het vroegmoderne Europa, hoe de handel concreet in zijn werk ging en wie de kooplieden waren die de Amsterdamse handel vorm gaven.

Na me jaren met de internationale groothandel te hebben bezig gehouden, ben ik mijn aandacht gaan richten op de detailhandel. Die heeft in Nederland altijd wat in de schaduw gestaan van de meer spectaculaire handel op verre gebieden. Ik ben vooral geïnteresseerd in de locatiepatronen van winkels, dat wil zeggen de inplanting van winkels in het stedelijk landschap. Daarnaast wil ik zien te achterhalen welke veranderingen er hebben plaatsgevonden in het exterieur en interieur van winkels in de vroegmoderne en moderne tijd.

De sociaal-ruimtelijke structuur   van stedelijke samenlevingen De stad is uiteraard geen vormloos geheel van woonhuizen, bedrijven, infrastructuur, en getemde natuur. In de stad zijn talrijke patronen waarneembaar en deze vormen als het ware de ruimtelijke neerslag van processen in de samenleving. Al vanaf mijn studietijd ben ik geïnteresseerd in het woongedrag van de verschillende groepen in de samenleving ende vestigingskeuzevan bedrijven. Lange tijdheeft die belangstelling geen andere uitweg gevonden dan in het onderwijs, maar de laatste jaren doe ik (alleen en in samenwerking met anderen) ook onderzoek op dit terrein. Dat onderzoek bleef tot op heden beperkt tot de woonplaats van vreemdelingen in Amsterdam tijdens de achttiende eeuw en de ruimtelijke spreiding van rijk en arm in Alkmaar en Amsterdam van de zestiende tot de negentiende eeuw.

Netwerken van steden en relaties tussen stad en platteland Als stadskind is de belangstelling voor het verschijnsel stad mij met de paplepel ingegoten; met het platteland hadden wij vroeger thuis weinig affiniteit. Inmiddels ben ik wat minder eenkennig en is mijn belangstelling verbreed naar de ruimtelijke structuren waarin steden en platteland functioneren. Ik hoop via die aanpak meer zicht te krijgen op de soms sterk wisselende lotgevallen van stedelijke samenlevingen. Zo vertoonden Hollandse steden in sommige perioden een snelle demografische en economische groei maar in andere perioden dramatische achteruitgang. In mijn promotieonderzoek heb ik getracht de stedelijke ontwikkeling van Hoorn (in West-Friesland) in verband te brengen met veranderingen in de functie van de stad als handelscentrum/havenplaats en als verzorgingscentrum voor het omliggendeplatteland. Inmijn onderzoek naar de handel in Amsterdam hanteer ik een vergelijkbaar perspectief wanneer het gaat om de veranderende functie van Amsterdam als haven- en handelscentrum in de jaren dat de kooplieden er hun handel uitbreidden tot vrijwel alle delen van de omstreeks 1600 door Europeanen gekende wereld.

Ondernemers en ondernemerschap tijdens de late middeleeuwen en vroegmoderne tijd Terwijl er lange tijd vooral aandacht is geweest voor de grote onpersoonlijke processen in de geschiedenis, is er de laatste decennia sprake van een hernieuwde belangstelling voor het gedrag van individuen. In de geschiedenis van de vroegmoderne handel en nijverheid heeft dat geleid tot onderzoek naar ondernemers en ondernemersgedrag. Daarbij is veel aandacht besteed aan de vraag op welke wijze ondernemers omgingen met de onzekerheid en het gebrek aan relevante informatie waar men in de vroegmoderne tijd mee te kampen had. Het opbouwen van netwerken van familieleden en/of streekgenoten en het aangaan van relaties met overheden waren antwoorden op de problemen waarvoor men zich gesteld zag. Beide thema's komen uitvoerig aan bod in een tweetal bundels die Leo Noordegraaf en ondergetekende hebben geredigeerd. Daarnaast heb ik me bezig gehouden met de meer theoretische aspecten van ondernemerschap in de vroegmoderne periode.

Lijst van publicaties

Boeken

* Shopping spaces and the urban landscape in early modern Amsterdam, 1550-1850 (Amsterdam: Amsterdam University Press 2020).

* met Jan Hein Furnée (eds.) The landscape of consumption: shopping streets and cultures in Western Europe, 1600-1900 (Houndmills: Palgrave Macmillan, 2014).

* Het winkellandschap van Amsterdam. Stedelijke structuur en winkelbedrijf in de vroegmoderne en moderne tijd, 1550-2000 (Hilversum: Verloren 2013).

* met Marjolein 't Hart, Louise Hesp en Boudien de Vries: Van vlas naar glas. Aspecten van de sociale en economische geschiedenis van Nederland. (Hilversum: Verloren 2009)

* met Kees Zandvliet: De 250 rijksten van de Gouden Eeuw. Kapitaal, macht, familie en levensstijl (Amsterdam: Rijksmuseum 2006)

* The rise of theAmsterdam market and information exchange. Merchants, commercial expansion and change in the spatial economy of the Low Countries, c.1550-1630 (Aldershot: Ashgate 2006)

* Handel in Amsterdam tentijde van de Opstand. Kooplieden, commerciële expansie en verandering in de ruimtelijke economie van de Nederlanden, ca.1550-ca.1650 (Hilversum:Verloren 2001)

* met L. Noordegraaf (eds.) Ondernemers & Bestuurders. Economie en politiek in de Noordelijke Nederlanden in de late Middeleeuwen en vroegmoderne tijd (Amsterdam 1999)

* met L. Noordegraaf (eds.) Entrepreneurs and Entrepreneurship in early modern times. Merchants and Industrialists within the orbit of the Dutch Staple Market (Den Haag 1995)

* Hoorn als stedelijk knooppunt. Stedensystemen tijdens de late middeleeuwen en vroegmoderne tijd (proefschrift Hilversum 1990)

* Huur en conjunctuur. De woningmarkt in Amsterdam 1550-1850 (Amsterdam 1986)

Selectie van artikelen

* met Marco H.D. van Leeuwen en Bart Vissers, 'Residentiële segregatie in vroeg-moderne steden. Amsterdam in de eerste helft van de negentiende eeuw', Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis 10 (2013) 102-132.

* met Marco H.D. van Leeuwen, 'Residential segregation in the sixteenth to nineteenth centuries: overview, examples, theory and conjectures', Journal of Interdisciplinary History 42 (winter 2012) 333-369.

* 'Patterns of retail location and urban form in Amsterdam in the eighteenth century', Urban History 38 (2011) 24-47.

* 'De kolonisatie van nieuwe wijken. Stadsuitbreidingen en het vestigingspatroon van de detailhandel in Amsterdam (1875-1930)', Jaarboek Amstelodamum 102 (2010) 86-119.

* 'Der Buchdruck und der Aufstieg Amsterdams als Nachrichtenzentrum um 1600', in: Mark Häberlein und Christof Jeggle (eds.), Praktiken des Handels. Geschäfte und soziale Beziehungen europäischer Kaufleute in Mittelalter und früher Neuzeit (Konstanz: UVK Verlagsgesellschaft 2010) 283-305.

* Met Marco H.D. van Leeuwen en George Buzing, 'Residentiële segregatie in Delft. Een verkenning van ruimtelijke patronen in 1832', in: Onno Boonstra en Anton Schuurman (eds), Tijd en ruimte. Nieuwe toepassingen van GIS in de alfawetenschappen (Utrecht: Matrijs 2009) 52-61.

* 'The printing press and the rise of the Amsterdam information exchange around 1600', in: Shigeru Akita (ed), Cross-regional chains in global history. Europe-Asia interface through commodity and information flows (proceedings of Global History Workshop, Osaka 14th-16th December 2007) (Osaka: Osaka University Press 2008)

* 'Merchants in charge. The self-perception of Amsterdam merchants, ca.1550-1700', in: Margaret C. Jacob en Catharine Secretan (eds.), The self-perception of early moderncapitalists (New York 2008) 75-97.

* 'De locatie van het Amsterdamse winkelbedrijf in de achttiende eeuw', Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis 4 (2007) 35-70.

* met Kees Zandvliet: 'Kapitaal, macht, familie en levensstijl', in: De 250 rijksten van de Gouden Eeuw. Kapitaal, macht, familie en levensstijl (Amsterdam: Rijksmuseum 2006) vii-xlv.

* 'Variaties in de herkomstpatronen van nieuwe burgers in Nederlandse steden omstreeks het midden van de zeventiende eeuw', Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis3 (2006) 118-139.

* 'Migrantenstromen en economische ontwikkeling in vroegmoderne steden. Nieuwe burgers in Amsterdam en Antwerpen, 1541-1655', Stadsgeschiedenis 1 (2006) 97-121. 

* 'Informatiestromen en de herkomstgebieden van migranten in de Nederlanden in de vroegmoderne tijd', Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis 3 (2006) 3-23.

* 'Stagnatie en stabiliteit. De economie tussen 1730 en 1795', in: Willem Frijhoff en Maarten Prak (eds.), Geschiedenis van Amsterdam. Zelfbewuste stadstaat 1650-1813, II-2 (Amsterdam 2005) 219-265, 506-508

* 'Vertraagde groei. De economie tussen 1650 en 1730', in: Willem Frijhoff en Maarten Prak (eds.), Geschiedenis van Amsterdam. Zelfbewuste stadstaat 1650-1813, II-2 (Amsterdam 2005) 21-87, 500-502. 

* 'De wereld als horizon. De economie tussen 1578 en 1650', in: Willem Frijhoff en Maarten Prak (eds.), Geschiedenis van Amsterdam. Centrum van de wereld 1578-1650, II-1 (Amsterdam 2004) 102-187, 473-476.

* 'Schepen en schippers in Amsterdam tijdens het laatste kwart van de zestiende eeuw', Tijdschrift voor Zeegeschiedenis 23 (2004) 3-16.

* Oxford Encyclopedia of Economic History , (Joel Mokyr, ed) lemma's over  'Staple Markets and Entrepôts' en 'Economic History of Amsterdam' ( New York e.a. 2003).

* Noord-Hollanders in beweging.Economische ontwikkeling en binnenlandse migratie, ca.1800-1930, CGM (Centrum voor de Geschiedenis van Migranten) working paper 4 (Amsterdam 2003) ISSN 1389-6466, 51 pp.

* met Leo Lucassen en Marlou Schrover, 'Is there life outside the migrant network? German immigrants in XIXth century Netherlands and the need for a more balanced migration typology', Annales de Démographie Historique (2002) 29-50.

* 'Clusters of Achievement:the economy of Amsterdam in its golden age', in: Patrick O'Brien e.a. (eds.) Urban achievement in early modern Europe. Golden ages in Antwerp, Amsterdam and London (Cambridge 2001) 63-80.

* 'Regions, urban systems and historical central place analysis: Holland 1550-1800', in: Peter Ainsworth en Tom Scott (eds.) Regions and Landscapes. Reality and imaginationin late medievaland early modern Europe (Oxford e.a. 2000) 205-232.

* 'De mythe van de Hollandse wereldstapelmarkt in de zeventiende eeuw', NEHA-Jaarboek voor economische, bedrijfs- en techniekgeschiedenis 62(1999) 6-25.

* met Willem van den Berg en Marco H.D. van Leeuwen, 'Residentiële segregatie in Hollandse steden. Theorie, methodologie en empirische bevindingen voor Alkmaar en Amsterdam, 16 e -19 e eeuw', Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 24(1998) 402-436.

* 'Immigration et pratiques de l'habitat dans une société "ouverte": Amsterdam au XVIIIe siècle', in: J.Bottin et D. Calabi (eds.) Etrangers dans la ville (Parijs 1998) 389-402.

* 'Migranten in Amsterdam tijdens de 18e eeuw: residentiële spreiding en positie in de samenleving', in: Jaarboek Amstelodamum (1997) 43-68.

* 'The "Visible Hand": Views on Entrepreneurs and Entrepreneurship in Holland, 1580-1850' in: M. Rutten & C. Upadhya (eds.) Small Business Entrepreneurs in Asia and Europe. Towards a Comparative Perspective (New Delhi/Londen 1997) 255-277.

* 'Over het nut van huwelijk, opportunisme en bedrog. Ondernemen en ondernemerschaptijdens de vroeg-modernetijd in theoretisch perspectief', in: C.A. Davids e.a. (eds) Kapitaal, ondernemerschap en beleid.  Studies over economie en politiek in Nederland, Europa en Azië van 1500 tot heden (Amsterdam1996)55-75.

* met Niek Al '"Twee volken [...] besloten binnen Amstels wallen"? Antwerpse migranten in Amsterdam omstreeks 1590', in: Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis 21(1995) 129-144.

* 'Stedelijke groei en stedensystemen', in: Stedebouw. De geschiedenis van de stad in de Nederlanden van 1500 tot heden (Nijmegen 1993) 30-38.

* 'De dynamiek van het Europese stedensysteem', in: Stedebouw. De geschiedenis van de stad in de Nederlanden van 1500 tot heden (Nijmegen 1993) 104-111.

* 'Intraregional Trade and the port-system in Holland 1400-1700', in: Economic and Social History in the Netherlands 4(1992) 185-217.

* 'Lange-termijn processen en de betekenis van politieke factoren in de Nederlandse houthandel ten tijde van de Republiek', in: Economisch en Sociaal-Historisch Jaarboek 55(1992) 105-142.

* 'Hiërarchie en spreiding van regionale verzorgingscentra. Het centrale plaatsensysteem in Holland benoorden het IJ omstreeks 1800', in: Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis, 16(1990) 128-153.

* 'Amsterdam, Harlingen and Hoorn: port functions in the Zuiderzee region during the middle of the seventeenth century', in: W.G. Heeres e.a. (eds.), From Dunkirk to Danzig. Shippingand trade in the North Sea and the Baltic, 1350-1850 (Hilversum 1988) 331-360.

* 'Tussen stagnatie en expansie. Economische ontwikkeling en levensstandaard tussen 1500 en 1600', in: M. de Roever en B. Bakker (eds.), Woelige tijden, Amsterdam in de eeuw van de Beeldenstorm (Amsterdam 1986) 45-62.

* 'Regionale tegenstellingen tijdens een periode van expansie: 1500-1650', in: L. Noordegraaf (ed.), Agrarische geschiedenis van Nederland van prehistorie tot heden ('s-Gravenhage 1986) 37-58.