Hij richt zich op onderzoek en onderwijs op het terrein van environmental economics, waarbij het gaat om de economische aspecten van klimaatverandering, biodiversiteit en uitputting van hulpbronnen, maar ook de bredere maatschappelijke en politieke aspecten.
Opwarming van de aarde, verslechtering van de biodiversiteit en de luchtkwaliteit, en toenemende schaarste van grondstoffen behoren tot de grootste maatschappelijke problemen op aarde. De belangstelling voor deze thema’s wordt steeds groter - onder burgers, maar ook onder bedrijven, verzekeraars, (centrale) banken, ngo’s en natuurlijk politici. De belangen van al deze stakeholders lopen uiteen. Zo moet aanscherping van milieubeleid worden afgewogen tegen andere beleidsdoelen zoals een eerlijk inkomensbeleid, een sterke industrie en een goedlopende economie. Het huidige economische stelsel blijft afhankelijk van zware vervuiling, tenzij we over weten te stappen naar een beter, schoner stelsel. Dit vereist radicale instrumenten die ‘vliegeffecten’ (positieve feedbackeffecten) in werking kunnen zetten.
Om tot die vliegeffecten te kunnen komen is een benadering nodig waarin verschillende wetenschappelijke disciplines samenkomen. Naast de kennis van biologen en natuurkundigen, is die van economen cruciaal - over openbare financiën, finance, micro-economie (mechanism design en risicoanalyse), macro-economie, wiskundige economie (systeemtheorie en complexe systemen) en gedragseconomie (speltheorie). Ook moeten analyses vanuit de sociale en maatschappijwetenschappen (politieke analyses) en de geesteswetenschappen (culturele transities) worden meegenomen. De leerstoel Environmental Economics overstijgt de verschillende deelgebieden die zich aan de UvA bezighouden met milieu en klimaat, zodat Van der Ploeg – vanuit een ‘thuisbasis’ bij de Faculteit Economie en Bedrijfskunde - een brugfunctie kan vervullen en verbindingen kan leggen tussen de verschillende faculteiten en onderzoeksgroepen.
Prof. dr. Rick van der Ploeg (1956) combineert het universiteitshoogleraarschap aan de UvA met zijn functie als hoogleraar Economie aan Oxford University. Hij is tevens onderzoeksdirecteur van het Oxford Centre for the Analysis of Resource Rich Economies (OXCARRE). Daarnaast was hij hoogleraar aan de School of Business and Economics van de VU. Eerder was hij werkzaam aan de London School of Economics en bekleedde hij hoogleraarsposities aan de European University Institute in Florence, de Universiteit van Tilburg en de UvA, en recentelijk was hij gasthoogleraar Complexity Science aan de Universiteit Utrecht. Hij is gepromoveerd aan de Universiteit van Cambridge in de ingenieurswetenschappen en herschoolde zich later in Cambridge tot econoom met Nobelprijswinnaars Richard Stone en James Meade als mentoren.
Van der Ploegs belangstelling is zeer breed: hij levert bijdragen op het terrein van de macro-economie, internationale economie, politieke economie, milieueconomie en resource economics. Als hoogleraar in Oxford richt hij zich vooral op de economie van natuurlijke hulpbronnen en milieueconomie. Hij publiceerde een uitzonderlijk groot aantal invloedrijke artikelen in toonaangevende wetenschappelijke tijdschriften.
Van der Ploeg was ook actief als politicus. Hij was Tweede Kamerlid (en woordvoerder Financiën) voor de PvdA en Staatssecretaris voor Cultuur en Media in het Kabinet-Kok II. Bovendien neemt hij veelvuldig deel aan het maatschappelijk debat. Als econoom heeft hij tal van adviesfuncties bekleed bij internationale organisaties zoals het IMF, de Europese Commissie en de Wereldbank.
De universiteitshoogleraren worden geacht een impuls te geven aan wetenschappelijke ontwikkelingen die de traditionele disciplines overstijgen, en een belangrijke bijdrage te leveren aan de profilering van de universiteit. Zij zijn niet verbonden aan één bepaald vakgebied of faculteit.