'Ik onderhoud een breed netwerk met musea en kijk ook vaak achter de schermen mee. Het is zonde dat er geen onderzoek wordt gedaan naar de bijzondere en innovatieve tentoonstellingsgeschiedenis van Nederland en dat archieven nauwelijks ontsloten zijn. Na afloop van een tentoonstelling wordt documentair materiaal vaak over meerdere archieven verspreid, belanden in bureaulades of zijn aan het verdwijnen, zoals veel correspondentie die ooit via de fax is gevoerd. Mijn onderzoeksproject beoogt archiefmateriaal onder te brengen in een digitale infrastructuur, met als doel exposities virtueel te reconstrueren en impliciete besluitvorming zichtbaar te maken.'

Checklist archief

'Met technieken uit de digitale geesteswetenschappen kunnen wij een start maken om een brede database van tentoonstellingsarchieven op te zetten. In een expertmeeting met mijn partners in dit project, Fieke Konijn (VU) en het Boijmans Van Beuningen, en vertegenwoordigers van het Stedelijk en het Van Abbe hebben we een checklist samengesteld met benodigd archiefmateriaal om een tentoonstelling goed te kunnen onderzoeken. Vervolgens hebben we vier tentoonstellingen uitgekozen: de eerste grote Nederlandse blockbuster Dali uit 1970, The physical self uit 1992 door gastcurator Peter Greenaway, de wetenschappelijk onderbouwde De vroege Hollanders en Handmade, een mooie spreiding qua genre, periode, (gast)curator en verdieping.'

Kans voor andere musea

'Al snel raakte ook het RKD, het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, geïnteresseerd. Omdat alleen een klein aantal rijksmusea middelen heeft om onderzoek te doen, biedt dit project andere musea de kans om hun onderzoeksprofiel uit te bouwen. Samen met nog twee andere musea – het Gemeentemuseum Den Haag en het Stedelijk Museum Amsterdam – gaan we hopelijk een grotere subsidieaanvraag uitwerken, onder auspiciën van het RKD. Ik denk dat het in eerste instantie interessant zou zijn om dieper onderzoek te doen naar alle tentoonstellingen van de betrokken musea tussen pakweg 1960-1975. Ook voor studenten is het een perfecte vingeroefening in het omgaan met archieven.'

'Dit alles zou de opmaat kunnen zijn voor een groter onderzoeksproject om nog meer archieven toegankelijk te maken en met elkaar te verbinden. We kunnen dan de ontwikkeling en gevolgen van bijvoorbeeld de publiekgerichte marketing, een terugtredende overheid of blockbusters onderzoeken. En in hoeverre hangt het succes van musea daarmee samen? Dan ontdek je overlappingen, trends en hoe de samenwerking eruitzag. Je kunt verder kijken dan de canon en zien dat de museale praktijk vaak diverser was dan nu zichtbaar.'

In januari 2018 ontving Rachel Esner een KIEM-subsidie om te verkennen hoe voor de creatieve industrie-sector nieuwe samenwerkingsverbanden opgezet kunnen worden. Dr. Rachel Esner is onder andere coördinator van het duale masterprogramma Curating Art and Cultures.