Leestijd: circa 6 minuten

'Het potentieel van technologische innovaties, zoals generatieve Artifical Intelligence (AI), voor waardecreatie is enorm. Als specialist in het bewaken en vergroten van de waarde van de organisatie moet elke finance professional er daarom over nadenken', zegt Frieda van Belle, strategie- en transformatieadviseur en docent van de Executive Master of Finance and Control (EMFC).

Van Belle ziet twee kanten aan de vele trends in digitale transformatie. 'Allereerst is het de vraag wat alle technologische vernieuwingen mogelijk maken voor de verbetering van de business. Met automatisering, robotisering, machine learning en generatieve AI zijn er legio mogelijkheden om efficiënter en effectiever te werken. Daarnaast is het voor finance belangrijk om de succesvolle toepassing van technologie voor klanten te faciliteren. Op welke manier gebruiken we technologie en data om een waardepropositie te verbeteren? Wat weten we over de ROI van investeringen in digitale innovatie? Welke goede voorbeelden zijn er van ondernemingen die de waarde hebben vergroot dankzij technologische applicaties? Wat kunnen we daarvan leren voor onze sector en organisatie?'

Trends versus hypes in digitale technologie

De digitale trends volgen elkaar in hoog tempo op. Cloud computing, containerization, blockchain en data analytics worden steeds meer gemeengoed. Ook als de hype rond een technologische innovatie voorbij is, zijn er volgens Van Belle goede redenen om de ontwikkelingen in het oog te houden. 'Er zijn mensen die de metaverse dood hebben verklaard, omdat de grote techbedrijven nu veel meer investeren in AI. Maar als je de metaverse ziet als een vierdimensionale sociale omgeving voor ontmoeting, dan is de relevantie voor waardecreatie duidelijk.' 

Onder invloed van digitale technologie veranderen de verwachtingen van consumenten en werknemers. Een kernvraag voor finance teams is volgens Van Belle nu: hoe spelen we vanuit onze functie en expertise in op de wensen van onze interne en externe klanten? 'De waarden van vroeger zijn niet per definitie de waarden van nu en de toekomst. Finance kan niet meer volstaan met een cijfermatige waardering van de klassieke assets. Welke waarde vertegenwoordigen (klant)data en de algoritmen die je gebruikt? Welke waarde ken je toe aan de loyaliteit van klanten en medewerkers? In hoeverre blijft financiële performance de heilige graal? Maatschappelijke thema's zoals sustainability zijn van toenemende invloed op de prestaties en waardering van een onderneming. Hoe leveren we een positieve bijdrage aan de toekomst van de planeet? Wat betekent financiële groei in een duurzame economie?'

Digitale transformatie als een nieuwe manier van werken

De meest recente editie van het jaarlijkse Finance on a Mission onderzoek laat zien dat er veel aandacht is voor digitale transformatie, maar dat er een grote uitdaging ligt om digitale technologie strategisch toe te passen om de organisatiedoelstellingen verder te brengen. 70% van de ondervraagde finance professionals geeft aan dat de organisatie investeert in digitale technologie. Maar slechts 59% van de organisaties hanteert daarbij volgens de respondenten een heldere strategie voor digitalisering. Daarnaast zegt 23% van de respondenten dat de organisatie geen duidelijke digitale strategie heeft.

Digitale transformatie is op allerlei manieren van invloed op organisaties, benadrukt Van Belle. 'Je zou kunnen stellen dat de inzet van digitale kanalen, technologieën en vaardigheden veel verder gaat dan digitale transformatie. In feite draait het om verandering als zodanig. Digitale transformatie is geen project met een begin en een einde. Het is een nieuwe manier van werken, waarbij je de organisatie afstemt op de veranderende wereld. De cruciale vraag is hoe het gebruik van technologie en data - voor interne efficiëntie én voor de waardepropositie voor klanten - wordt verweven in de complete strategie van een bedrijf.'

Digitale transformatie en de finance functie

Van Belle promoveerde aan Cambridge University en werkte vervolgens bij onder meer McKinsey & Company, onderwijsplatform Snappet en adviesbureau SparkOptimus. Ze houdt zich al zo'n vijftien jaar bezig met digitale transformatie, en adviseert een grote diversiteit aan organisaties. 'Veel organisaties hebben de omgang met data in eerste instantie in een specifiek team ondergebracht, met een Chief Data Officer aan het hoofd. Inmiddels wordt er veel meer integraal naar data gekeken. Daarmee ontstaan nieuwe vragen over de rol van finance. Hoe zorgen we voor de governance van data? In hoeverre staat finance aan de lat voor het bewaken van de integriteit van data? Hoe zijn financiële gegevens aangesloten op de grote hoeveelheden data die een structureel onderdeel zijn geworden van de bedrijfsstrategie?' 

'De technische aspecten van digitale transformatie zijn natuurlijk belangrijk. Maar finance teams zijn er vooral om overzicht te houden over de mogelijkheden voor waardecreatie, de samenstelling van het digitale portfolio en de projectuitvoering', voegt Van Belle toe. 'Om een voorbeeld te geven: het is goed om als CFO de conceptuele werking van een ERP-implementatietraject te kennen, maar je bent niet de projectleider.'

Waardecreatie met digitalisering

Er is volgens Van Belle volop bewijs dat vernieuwingen die zijn mogelijk gemaakt door digitalisering de waarde van een onderneming vergroten. 'Vroeger werd nogal eens gedacht dat digitalisering een technische keuze is. Maar het is een maatschappelijke beweging waar je niet omheen kunt. De vraag is niet óf je met digitale transformatie aan de slag moet, maar wanneer en hoe. Om - nu en in toekomst - als organisatie waarde te creëren, heb je inzicht nodig in alle kansen van digitalisering.'

Een belangrijke taak voor finance professionals is dan ook om de digitale ontwikkelingen in het oog te houden, om scenario's te maken om waarde te creëren en om de uitvoering van het projectenportfolio aan te sturen. 'Finance is de interne gesprekspartner van het managementteam op het gebied van waardecreatie voor klanten en medewerkers. Je denkt mee over wat er goed gaat, wat er beter kan, welke technologieën de grootste kansen creëren en welke investeringen daarvoor nodig zijn.'   

De uitdagingen van digitale transformatie

Wat zijn nu de grote uitdagingen voor controllers, CFO's en finance teams als het gaat om digitale transformatie? De positie als een strategische businesspartner en verandermanager brengt nieuwe taken en verantwoordelijkheden mee, aldus Van Belle. 'Je houdt zicht op de waarde die de organisatie toevoegt voor klanten en medewerkers, en je begeleidt de verandering die nodig is om dat waar te maken. Dat betekent onder andere dat je een open discussie voert. Door open vragen te stellen en ruimte te geven aan verschillende meningen en visies stel je de boardroom in staat om de richting voor de komende periode te verkennen. Het gaat niet om meningen poneren, oordelen vellen en stokpaardjes berijden. De inzet is om op een coöperatieve manier samen te werken aan een toekomst waarin onvermijdelijk aanpassingen in de koers nodig zijn.'

Een open en nieuwsgierige mindset is een succesfactor voor finance teams die digitale transformatie verder willen brengen, aldus Van Belle. 'Stel steeds de vraag: wie zijn onze klanten en medewerkers, nu en in de toekomst? Waar zit onze waarde als onderneming? Welke problemen lossen we op? Waarom kiezen mensen voor ons? Alleen als je regelmatig stilstaat bij deze vragen, kan je een goede keuze maken voor technologieën en innovaties die daadwerkelijk van toegevoegde waarde zijn.'

Van Belle pleit er ook voor om digitale transformatie als een continu verbeterproces te zien. 'Het is meestal onverstandig om investeringen in vernieuwing uit te stellen, vanuit de gedachte dat de perfecte oplossing er nog aan komt. Dan wordt een update van systemen eerder duurder dan goedkoper. Er is ook geen silver bullet, en het is een fictie om te denken dat je met één grote investering een systeem koopt dat twintig jaar meegaat. Je kunt veel beter een meerjarig investeringsbeleid ontwikkelen dat focust op het grootste verbeterpotentieel, en dat flexibel genoeg is om zich aan te passen aan de technologische disrupties die zich - vast en zeker, maar meestal onverwacht - voordoen.'

Van tool- naar doelgericht

In de EMFC-opleiding van de UvA delen toonaangevende experts de nieuwste inzichten op het gebied van accounting en finance. Daarnaast staan in de tweejarige parttime opleiding drie actuele thema's centraal: de rol van finance als business partner, technologie en data, en effectief leiderschap. Vraagstukken rond Environmental, Social & Governance (ESG) factoren zijn door het gehele programma verweven.

In haar bijdrage aan de EMFC geeft Van Belle de deelnemers praktisch toepasbare inzichten over digitale transformatie mee. 'Het is essentieel om als finance professional te focussen op de interne en externe klant. Voor wie lossen we welk probleem op? Durf daarbij de lastige vragen te stellen, ook als niemand de antwoorden nog weet. Omarm de verandering. Wees je er ook van bewust dat digitalisering en digitale technologie geen doel op zich zijn, maar middelen om als organisatie agile te opereren en waardecreatie te versterken. Als je dat perspectief vasthoudt, dan gaat digitale transformatie niet zozeer over technische systemen en tools, maar over de doelen die de organisatie nastreeft.'