‘Klimaatverandering vormt een existentiële bedreiging voor de mensheid’, vertelt postdoctoraal onderzoeker Fabian Dablander van het Institute for Biodiversity and Ecosystem Dynamics van de UvA en een van de hoofdauteurs van het onderzoek. ‘Om een leefbare toekomst veilig te stellen, moet een ieder van ons zich afvragen: hoe kan ik het beste bijdragen op dit cruciale moment in de geschiedenis van de mens? Wetenschappers zitten in een goede positie om te helpen bij het aanpakken van klimaatverandering, naast het doen van onderzoek ernaar. Er is echter weinig bekend over hun bredere betrokkenheid bij het vraagstuk. Vandaar ons onderzoek, waarin we kwantitatieve en kwalitatieve analyses deden van een survey onder ruim 9.000 wetenschappers uit alle disciplines, dus niet alleen klimaatwetenschappers.’

Fundamenteel en persoonlijk

De meeste respondenten (83%) in de survey geven aan zich 'tamelijk veel' of 'heel veel' zorgen te maken over klimaatverandering. De overgrote meerderheid (91%) van hen is van mening dat er fundamentele veranderingen moeten komen in sociale, politieke en economische systemen om klimaatverandering echt aan te kunnen pakken. De meeste respondenten (84%) denken dat er ook aanzienlijke veranderingen in persoonlijk gedrag en levensstijl nodig zijn. Veel van hen geven aan hun leefstijl al ingrijpend hebben veranderd, door minder auto te rijden (69%), minder te vliegen (51%) en meer plantaardig te eten (39%).

Grote bereidheid

Een meerderheid van de wetenschappers in de survey denkt dat klimaatactivistische groepen positieve veranderingen teweeg kunnen brengen en dat wetenschappers zich meer zouden moeten inzetten voor het klimaat en zelfs protest zouden moeten voeren. Een aanzienlijk deel van de respondenten zet zich al in voor het klimaat (29%), heeft deelgenomen aan legaal protest (23%) en/of is zelfs burgerlijk ongehoorzaam geweest (10%), en ongeveer de helft geeft aan dat ze in de toekomst bereid zouden zijn om zich op een van deze manieren in te zetten.

Barrières doorbreken

Aan de hand van de gevonden data keken Dablander en collega’s vervolgens welke factoren voorspellend zijn voor de betrokkenheid van wetenschappers bij belangenbehartiging en protest. Ze stellen een tweestappenmodel van betrokkenheid voor. Om zich in te willen zetten moeten wetenschappers eerst voornamelijk intellectuele barrières doorbreken zoals een gebrek aan geloof in de effectiviteit van acties, een gebrek aan identificatie met activisten, een gebrek aan kennis, angst om geloofwaardigheid te verliezen en angst voor repercussies. Stap twee is dat ze, om zich daadwerkelijk in te gaan zetten, voornamelijk praktische barrières moeten overwinnen, zoals een vermeend gebrek aan vaardigheden, een gebrek aan tijd, een gebrek aan mogelijkheden en het niet kennen van groepen die betrokken zijn bij klimaatactie.

Op basis van hun tweestappenmodel stellen de onderzoekers manieren voor om de betrokkenheid van wetenschappers te vergroten, zoals het faciliteren van interacties tussen wetenschappers die al betrokken en geëngageerd zijn en wetenschappers die dat niet zijn, en het doen van institutionele hervormingen, bijvoorbeeld door het bieden van meer tijd en geld voor klimaatgerelateerde acties of het belonen van public engagement.

Wake-up call

‘Overheden en bedrijven blijven loze beloften doen die het niveau van transformatie dat nodig is om klimaatafbraak te voorkomen, bagatelliseren’, schetst medeauteur Adam Aron, hoogleraar Psychologie aan de University of California (San Diego). ‘Onze studie maakt duidelijk dat wetenschappers uit alle disciplines, en dus niet alleen klimaatwetenschappers, zich grote zorgen maken en oproepen tot een fundamentele transformatie. Ik hoop dat dit geluid helpt om mensen wakker te schudden en hen ertoe aanzet zich in te gaan zetten – steeds meer wetenschappers doen dat.’

Publicatiegegevens

Fabian Dablander, Maien Sachisthal, Viktoria Cologna, Noel Strahm, Anna Bosshard, Nana-Maria Grüning, Alison Green, Cameron Brick, Adam Aron, Jonas Haslbeck: ‘Climate Change Engagement of Scientists’, in: Nature Climate Change, 5 augustus 2024. Doi: 10.1038/s41558-024-02091-2