In totaal honoreert NWO 188 aanvragen in deze Veni-ronde. De Veni is een persoonsgebonden wetenschappelijke beurs en maakt deel uit van het NWO-Talentprogramma.

De UvA-laureaten

Faculteit der Geesteswetenschappen
 

• Dr. Emily Clark (Mediastudies): Luisteren naar het koloniale verleden: Nederlandse audioarchieven als geschiedenis, erfgoed en data
  Geluidsopnames worden steeds vaker gebruikt als bron van kennis over het verleden – in wetenschappelijk onderzoek, in tentoonstellingen, en als erfgoed. Maar, net zoals een foto is gekleurd door de blik van de fotograaf, geeft een geluidsopname geen neutrale of directe toegang tot historische stemmen, ervaringen of gebeurtenissen. Clark onderzoekt verschillende factoren die de betekenis van een historische geluidsopname vormen: bijvoorbeeld door wie en waarom de geluiden zijn opgenomen, het proces van opslaan en al dan niet toegankelijk maken, en hoe wij tegenwoordig luisteren naar het verleden.
   
• Dr. Nour Munawar (Archeologie): Dekoloniale toekomst: Erfgoed, herinnering en verhalen in-wording in MENA
  Oorlogsoverwinnaars doen prompt hardhandige pogingen om de geschiedenis van het conflict te herschrijven. Uiteenlopende betekenissen worden vaak gebruikt in post-conflictverhalen over de reconstructie van cultureel erfgoed en het bewaren van herinneringen. Munawar houdt zich kritisch bezig met het potentieel van dekolonialisering van het verleden en de hedendaagse historiseringspraktijken. Hij onderzoekt de impact op (her-)vorming, (re-)productie, promotie en overdracht van cultureel erfgoed, collectieve herinneringen, heropbouw van identiteit en conflictverhalen in post-Arabische-Lentestaten in het Midden-Oosten en Noord-Afrika (MENA).
   
• Dr. Cesko Voeten (Taalkunde): Je brein breken over taalverandering: klinkerbreking in het Fries
  Taalkundigen zoeken al eeuwen naar een verklaring voor taalverandering. Hoewel duidelijk is dat die ligt in taalkundige, sociale en cognitieve factoren, is het nog niet gelukt om deze tot een logisch geheel te combineren. Lopende veranderingen in het Fries bieden echter een uitkomst. Voeten onderzoekt klinkerbreking in het Fries, een taalproces dat nu aan het veranderen is onder taalkundige, sociale, en cognitieve factoren. Voeten doet corpusonderzoek, sociolinguïstisch veldwerk en hersenexperimenten om Friese klinkerbreking te beschrijven en ook de sociale en cognitieve context ervan. De resultaten zullen een fundamentele bijdrage leveren aan de taalwetenschap, en ondersteunen Fries taalonderwijs en taaltechnologie.

Faculteit der Geneeskunde
 

• Dr. Emma Birnie (Experimentele moleculaire geneeskunde): Antilichamen voor het voorkomen en behandelen van Melioidose
  De tropische infectieziekte melioidose wordt veroorzaakt door de bodembacterie Burkholderia pseudomallei, die op de lijst staat van mogelijke bio-terrorismewapens. Wereldwijd zijn er jaarlijks naar schatting 165.000 melioidose-patiënten, van wie 89.000 mensen overlijden. Er is geen vaccin of specifieke behandeling beschikbaar voor melioidose. Birnie zal neutraliserende monoklonale antilichamen ontwikkelen voor preventie en behandeling van melioidose.
   
• Dr. Nam Bui (Experimentele vasculaire geneeskunde): Behandeling met darmbacteriestammen voor metabole gezondheid: van lab naar de kliniek
  Het darmmicrobioom lijkt gekoppeld te zijn aan gezondheid en ziekte. Afwijkingen in de functie van het darmmicrobioom dragen mogelijk bij aan de ontwikkeling van metabole ziekten, zoals diabetes type 2 (T2D) en hartvaatziekten, die een grote druk leggen op ons zorgstelsel. Er zijn weinig oorzaak-en-gevolgstudies uitgevoerd naar de rol van darmbacteriën in T2D en er ontbreekt mechanistisch inzicht in hoe darmbacterieën het suikermetabolisme van de mens kunnen beïnvloeden. Bui wil met stabiele 13C-gelabelde voedingscomponenten in interventie studies het mechanistisch en therapeutisch potentieel van specifieke darmbacteriën op T2D verder ontrafelen.
   
• Dr. Arthur Buijink (Neurologie): Gepersonaliseerde diepe hersenstimulatie bij essentiële tremor
  Patiënten met essentiële tremor hebben last van beven (tremor) van de armen tijdens beweging. Diepe hersenstimulatie (DBS) is een effectieve behandeling waarbij electroden diep in de hersenen worden geplaatst en daar het ‘tremorcircuit’ blokkeren door middel van elektrische stroompjes. Helaas ervaren patiënten regelmatig vervelende bijwerkingen zoals coördinatie- en balansproblemen. Buijink wil geavanceerde MRI-technieken implementeren in de klinische praktijk, met het doel behandeling te individualiseren en bijwerkingen te verminderen.
   
• Dr. Alvin Han (Medische microbiologie & infectiepreventie): Het koppelen van menselijk gedrag en infectieziekten
  Hoe we ons gedragen en met wie we omgaan zijn sleutelfactoren die bepalen hoe respiratoire virussen zoals SARS-CoV-2, influenzavirussen en respiratoir syncytieel virus zich over de bevolking verspreiden. Deze factoren worden echter vaak genegeerd bij het maken van volksgezondheidsbeleid. Han gaat een nieuw wiskundig simulatieprogramma creëren om de rol van menselijk gedrag en sociale factoren bij de overdracht van respiratoire virussen beter te begrijpen. Het uiteindelijke doel is om de bevindingen te gebruiken om volksgezondheidsbeleid voor acute luchtwegaandoeningen te verbeteren.
   
• Dr. Najim Lahrouchi (Experimentele cardiologie): Identificeren van nieuwe genen voor aangeboren hartafwijkingen
  Aangeboren hartafwijkingen komen vaak voor en in het merendeel van de gevallen wordt geen genetische oorzaak gevonden. Dit komt mede doordat kennis ontbreekt over het hoe het menselijk hart zich ontwikkeld. Door analyse van menselijke foetale harten te combineren met DNA-onderzoek in grote patiëntengroepen met aangeboren hartafwijkingen wil Lahrouchi nieuwe genetische oorzaken opsporen voor deze groep patiënten.
   
• Dr. Annette Neele (Medische biochemie): The Hidden Identity: Macrophage-to-Myofibroblast Transdifferentiation in Atherosclerosis
  Macrofagen zijn belangrijke ontstekingscellen bij slagaderverkalking. De onderzoeker bestudeert een nieuwe manier waarop deze cellen bijdragen aan atherosclerose, namelijk door te veranderen (transdifferentiatie) in cellen die lijken op gladde spiercellen. Deze macrofagen krijgen hierdoor andere eigenschappen en dragen zo bij aan het stabiliseren van slagaderverkalking. De eigenschap is nog niet eerder toegeschreven aan macrofagen. Neele gaat met celkweken uitdiepen welke factoren en mechanismen hieraan ten grondslag liggen.
   
• Dr. Rik Olde Engberink (Nefrologie): Uitdroging met een korreltje zout
  Zout kan zich in grote hoeveelheden in de huid en spieren ophopen. Dit lijkt de bloeddruk te verhogen, maar het is niet bekend waarom. Olde Engberink leert ons hoe deze lokale zoutopslag de waterhuishouding en bloeddruk op de lange termijn beïnvloedt en of we een verhoogde bloeddruk kunnen behandelen door dit proces te manipuleren.

Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen
 

• Dr. Marie Deserno (Psychologie): Ontwikkelende netwerken: Sensitieve periodes in de vroege cognitieve ontwikkeling
  Sensitieve periodes tijdens de vroege cognitieve ontwikkeling zijn periodes waarin kleine individuele verschillen grote consequenties hebben voor latere leerprestaties en welzijn van het kind. Hoe kunnen we een sensitieve periode identificeren en hoe bepalen kleine verschillen in het cognitieve systeem de langetermijneffecten van een sensitieve periode? Door gebruik te maken van longitudinale netwerk-methodologie gaat Deserno een formeel, toetsbaar model van cognitieve ontwikkelingstrajecten creëren dat geworteld is in klinische expertise en empirische evidentie.
   
• Dr. Christel van Eck (Communicatiewetenschap): De grenzen van klimaatactivisme door wetenschappers
  Wetenschappers luiden steeds vaker de noodklok over klimaatverandering, bijvoorbeeld door te participeren in disruptieve klimaatacties. Van Eck kijkt naar hoe de grenzen van de communicatie van wetenschappers naar het publiek verschuiven tijdens crisissituaties en of dit wenselijk is voor de reputatie van de wetenschap. Ze onderzoekt waar wetenschappers en het publiek de grenzen trekken en wat de effecten zijn van verschillende communicatiestrategieën. Hiermee wil Van Eck de grenzen van de rol van wetenschappers in de klimaatcrisis verhelderen en wetenschappers evidence-based communicatiestrategieën bieden om het publiek te betrekken bij klimaatacties, terwijl het vertrouwen in de wetenschap beschermd wordt.
   
• Dr. Maria Hagan (Antropologie): Gehavend lichaam: als letsel migratie onderbreekt
  De afgelopen jaren proberen Europese landen het zo moeilijk mogelijk te maken voor migranten om informeel hun grenzen over te steken. Hoewel er veel onderzoeks- en media-aandacht uitgaat naar sterfgevallen van migranten aan Europa’s buitengrenzen, is er minder belangstelling voor het letsel dat migranten oplopen aan Europa’s interne grenzen. Hagan zal met een multi-methodische onderzoeksaanpak – en met de Frans-Britse en de Frans-Italiaanse grenzen als casus – pogen om een beter begrip te krijgen van hoe grenzen letsel toebrengen aan migranten, hoe dat letsel hen beïnvloedt, en wat dit zegt over de verschuivende humanitaire moraal van Europese naties.
• Dr. Jonas Haslbeck (Psychologie): Modellering van heterogeniteit in psychologische netwerken
  Netwerkmodellen zijn de laatste tien jaar zeer populair geworden in psychologisch onderzoek. Er bestaat momenteel echter geen methodologie om subgroepen in netwerkmodellen te onderzoeken. Verschillende individuen met een zware depressie kunnen bijvoorbeeld verschillende onderliggende netwerken van op elkaar inwerkende symptomen hebben, die verschillende behandelingen vereisen. Haslbeck gaat bestaande methoden analyseren en nieuwe methoden ontwikkelen om subgroepen in netwerkmodellen te modelleren voor zowel cross-sectionele als tijdreeks-data. Hij werkt samen met domeinexperts om de nieuwe methodologie toe te passen ter bevordering van onderzoek naar communicatie over klimaatverandering, behandeling van chronische pijn en depressie.
   
• Dr. Anne Kroon (Communicatiewetenschap): Overtuig me (niet): Hoe sollicitanten, algoritmen en recruiters de (on)gelijkheid van baankansen beïnvloeden
  Steeds meer bedrijven maken gebruik van algoritmes bij het werven en selecteren van personeel. Kroon onderzoekt of deze trend zorgt voor meer of minder ongelijkheid op de arbeidsmarkt. Specifiek gaat ze kijken hoe werkzoekenden zichzelf presenteren in online CV’s en hoe deze strategische zelfpresentatie kan leiden tot impliciete etniciteits-, leeftijd- en gendervoorkeuren in wervingsalgoritmen. Ook bekijkt Kroon de impact hiervan op kansen op een baan in relatie tot eventuele (on)bewuste vooroordelen van werkgevers. Tot slot onderzoekt Kroon welke maatregelen ongelijkheid tegengaan om een eerlijke en inclusieve wervings- en selectieprocedure te realiseren.
   
• Dr. Natashe Lemos Dekker (Antropologie): Een politiek van rouw: Covid-19-gerelateerd verlies en collectieve actie in Brazilië
  Lemos Dekker onderzoekt de impact van Covid-19-gerelateerde rouw in Brazilië. Brazilië is een van de zwaarst getroffen landen ter wereld. Veel sterfgevallen vonden plaats onder traumatische omstandigheden, die de rouwervaringen blijven beïnvloeden. Deze verliezen zijn nu expliciet onderdeel geworden van politieke protesten. Door middel van etnografisch veldwerk onderzoekt Lemos Dekker de ervaringen van mensen die familieleden verloren tijdens de pandemie en die daardoor politiek actief zijn geworden. Hiermee werpt zij een nieuw licht op de relatie tussen rouw en politiek, en laat ze zien hoe rouwverwerking politieke transformatie teweeg kan brengen en het vermogen om te handelen kan vergroten.

Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica
 

• Dr. Marjolein Bruijning (Ecologie): Pathogens, Microbiomes, and Host Evolution in a World of Global Change
  Planten en dieren kunnen in de toekomst, onder andere door klimaatverandering, meer last krijgen van pathogenen, die ziekte en epidemieën veroorzaken. Bruijning bestudeert hoe microben die in en op hun gastheer leven (het microbioom), hun gastheer beschermen tegen pathogenen. De combinatie van experimenten met watervlooien en theoretische modellen, maakt het mogelijk om de causale verbanden te ontrafelen tussen infectie van een pathogeen, veranderingen in het microbioom en responsen van de gastheer.
   
• Dr. Hazel Doughty (Informatica): From What to How: Perceiving Subtle Details in Videos
  Video-analyse kan beschrijven wat er gebeurt, waar het gebeurt en wie de activiteit uitvoert, maar identificeert niet hoe activiteiten plaatsvinden. Weten hoe een activiteit goed moet worden uitgevoerd is de sleutel tot het bereiken van het gewenste resultaat. Zo moet reanimatie bijvoorbeeld stevig, meteen op bepaalde snelheid en op een bepaalde plaats worden uitgevoerd om kans van slagen te hebben. Doughty gaat AI-modellen ontwikkelen die subtiele details in video’s kunnen waarnemen door te beschrijven hoe de activiteiten erin plaatsvinden.
   
• Dr. Aditya Parthasarathy (Sterrenkunde): A Gamma-ray Interferometer to Advance Gravitational Wave Astrophysics (GIGA)
  Samenvloeiende superzware zwarte gaten in de centra van samensmeltende sterrenstelsels vullen het universum met laagfrequente zwaartekrachtgolven. Door deze golven te bestuderen, kunnen wetenschappers begrijpen hoe sterrenstelsels evolueren en kunnen ze een kaart van het heelal van vlak na de oerknal maken. Astronomen gebruiken meestal grote radiotelescopen, maar onlangs heeft een internationaal team van wetenschappers aangetoond dat gammastraling die is opgevangen door de Fermi-ruimtetelescoop van NASA, een duidelijker beeld geeft van de pulsars en deze zwaartekrachtgolven. Parthasarathy zal in het project GIGA voortbouwen op dit fundamentele werk en ontwikkelingen gaan versnellen die zullen bijdragen aan de detectie van laagfrequente zwaartekrachtgolven.
   
• Dr. Ziggy Pleunis (Sterrenkunde): Using Fast Radio Bursts as Astrophysical Tools
  Snelle radioflitsers ontstaan ver buiten ons melkwegstelsel en zijn pas kortgeleden ontdekt. Het is nog een mysterie hoe deze flitsen worden geproduceerd, maar het is duidelijk dat sommige bronnen zich herhalen terwijl andere dat schijnbaar niet doen. In zijn onderzoek streeft Pleunis naar een beter begrip van de verscheidenheid aan bronnen door middel van de indrukken die de directe omgeving van snelle radioflitsers achterlaat in de flitsdata.
   
• Dr. Nicolas Resch (Informatica): Secure and Efficient Code-Based Cryptography
  Cryptografie op basis van codes heeft veel gunstige eigenschappen, bijvoorbeeld potentiële veiligheid tegen quantumaanvallen en zeer efficiënte implementaties van krachtige cryptografie zoals multi-party computation. De huidige veiligheidstheorie is echter erg onvolledig. Ten eerste, in tegenstelling tot roostercryptografie heeft het geen brede theorie van veiligheidsbewijzen. Ten tweede, veel constructies ontberen voldoende cryptanalyse. Resch wil deze gaten te vullen door gebruik te maken van deep tools uit de studie van codes, waarvan de meeste nu nog ontbreken in de cryptografie-literatuur. Zo wil hij bjidragen aan de verdere ontwikkeling van veilige en efficiënte cryptografische ontwerpen.
   
• Dr. Jeremy Young (Natuurkunde): Pathways to Quantum Advantage in Intermediate-Scale Quantum Devices
  Quantumtechnologie biedt de mogelijkheid om problemen op te lossen die conventionele computers niet aan kunnen. Interferentie van externe bronnen (de omgeving) heeft echter de neiging om de wenselijke quantumeffecten die onderzoekers hopen te gebruiken, teniet te doen. Young gaat nieuwe wegen ontwikkelen naar praktische quantumtechnologieën. Dat doet hij door nieuwe manieren te bedenken om de interacties te beïnvloeden om zo de dynamiek te versnellen, waardoor de interferentie van de omgeving vermindert, en door de omgeving zelf in een hulpmiddel te veranderen.

Faculteit der Rechtsgeleerdheid
 

• Dr. Vladimir Bogoeski (Privaatrecht): Naar duurzame arbeid in de voedselproductie: hoe kan het recht daarbij helpen?
  Wetten en juridische regels geven vorm aan het dominante mondiale model van voedselproductie, dat gedijt op milieuvervuiling en uitbuiting van arbeiders. Er zijn echter ook rechtvaardigere vormen van voedselproductie. Bogoeski onderzoekt hoe bestaande praktijken en visies van duurzame arbeid, afkomstig van boeren, grassroots voedselbewegingen en vakbonden in Nederland, worden geremd of aangemoedigd door juridische structuren. Hij biedt een nieuwe bottom-up theorie over de rol van het recht bij het opbouwen van duurzame arbeidsrelaties als centraal onderdeel van voedselrechtvaardigheid in de groene transitie.
   
• Dr. Andrea Leiter (Internationaal publiekrecht): (Her)codering van waarden in de digitale economie: ‘Decentralised Autonomous Organisations’ als wegen naar duurzame samenlevingen?
  Hoe waarde wordt gemeten heeft grote gevolgen voor het economische systeem. Experts uit verschillende disciplines zijn het erover eens dat een beperkte financiële visie op waarde leidt tot onrechtvaardige verrijking en extractieve praktijken die schadelijk zijn voor het milieu. Zij zijn het erover eens dat een nieuwe visie op waarde nodig is. Met een interdisciplinaire benadering, onderzoekt Leiter blockchain-gebaseerde Decentralised Autonomous Organisations (DAOs) en token-engineering mechanismen als een mogelijke weg voor nieuwe waarderingspraktijken die waarde op een eerlijkere en billijkere manier meten en toewijzen.
   
• Dr. Marijn Sax (Informatierecht): Niets persoonlijks? Een kritische herformulering van het gepersonaliseerde-manipulatie-paradigma in de context van digitale keuze-architecturen
  Digitale keuze-omgevingen zoals social-mediaplatformen, webwinkels en streamingdiensten kunnen ons gedrag steeds beter manipuleren. Maar zo geavanceerd als hun manipulatieve beïnvloedingstechnieken zijn, zo verouderd zijn de huidige theorieën van manipulatie. Daardoor schiet het ethisch begrip van wanneer online beïnvloeding wel en niet verkeerd is tekort. Hetzelfde geldt voor de juridische regulering van manipulatieve digitale keuze-omgevingen. Europese wetgeving krijgt nog onvoldoende grip op manipulatie. Sax gaat het ethisch begrip van manipulatie in digitale keuze-omgevingen updaten en gebruikt het nieuwe begrip om betere regulering van manipulatie voor te stellen.