Volgens mensenrechtenorganisaties is het verbieden van de demonstraties op de A12 en de aanhouding van klimaatactivisten een schending van het demonstratierecht. Maar volgens Bas Schotel (Algemene rechtsleer) ligt dat genuanceerder. De snelwegblokkade van XR gaat 'voorbij aan het demonstratierecht’, zegt hij in Folia. 

Burgerlijke ongehoorzaamheid

In Het Parool betoogt hij dat de klimaatactivisten geen gebruikmaken van hun demonstratierecht, maar van burgerlijke ongehoorzaamheid. 'Verkeershinder en overlast zijn geen reden om een demonstratie te verbieden, tenzij ze zeer ernstig zijn. Dit lijkt me feitelijk het geval bij de A12-blokkades. Het demonstratieverbod lijkt me dus terecht. De klimaatactivisten maken dan ook geen gebruik van hun demonstratierecht, maar eerder van burgerlijke ongehoorzaamheid. Dit is een politiek actiemiddel dat door burgers legitiem kan worden ingezet in een democratische rechtsstaat.'

Recht op betoging

Hoogleraar Staatsrecht Jerfi Uzman ziet dat iets anders, schrijft Folia. Hij beschouwt burgerlijke ongehoorzaamheid niet als een buitenrechtelijk, legitiem middel dat door activisten kan worden gebruikt. ‘Maar het een sluit het ander niet uit. Het recht op betoging beschermt een zekere mate van burgerlijke ongehoorzaamheid. In die zin is het niet juridisch verboden om ongehoorzaam te zijn als burger'. 

'Maar er is wel een grens. Breng je de veiligheid van een vliegtuig in gevaar om een punt te maken, dan valt dat überhaupt niet onder de vrijheid van betoging,' zegt Jerfi Uzman in Folia. Het recht op betoging is ook niet absoluut. 'De overheid kan beperkingen opleggen aan een snelwegblokkade, mits die proportioneel zijn en alle belangen in het specifieke geval worden meegewogen. Denk aan (verkeers)veiligheid, gezondheidsoverwegingen en de openbare orde.'