Het Jiddisj was lange tijd de dagelijkse omgangstaal van Joden in veel Europese steden. Dat maakt kennis van de taal onmisbaar bij het bestuderen van de Joodse geschiedenis van Amsterdam, stelt hoogleraar Hebreeuwse, Aramese en Syrische talen en culturen Irene Zwiep. ‘Waar het Hebreeuws van oudsher de taal was van de synagoge, geleerde tradities en hoge literatuur, was het Jiddisj juist de taal van het dagelijks leven en van boeken voor minder geletterden. De geschiedenis van het dagelijkse Joodse leven in Mokum kan zonder kennis van het Jiddisj niet geschreven worden. De bibliotheken en archieven liggen nog vol onontdekte schatten in deze taal.’

Taalverwerving en verdiepend vak

De vaste staf van de opleiding Hebreeuwse taal en cultuur is daarom onlangs uitgebreid met een docent Jiddisj, de Antwerpse Daniella Zaidman-Mauer. Zij is native speaker van de taal en zal zich in onderzoek en onderwijs richten op het Jiddisj zoals het in Amsterdam tot halverwege de negentiende eeuw werd gesproken. Vanaf februari 2023 wordt het mogelijk het vak Taalverwerving Jiddisj te volgen op bachelorniveau; daarnaast start in academisch jaar 2023-2024 een verdiepend vak over de Jiddisje taal en cultuur. De vakken vormen een belangrijke verdieping binnen de bacheloropleiding Hebreeuwse taal en cultuur, maar zijn ook toegankelijk voor studenten van andere opleidingen en voor toehoorders van buiten de universiteit.

Joodse stedelijke culturen

Het onderwijs in het Jiddisj is onderdeel van een bredere herpositionering van de opleiding, rond het thema Joodse stedelijke culturen. Naast het Hebreeuws en de Joodse religieuze, culturele en intellectuele tradities zal nu ook gekeken worden naar welke rol steden hebben gespeeld binnen de Joodse geschiedenis en hoe Joden mede vorm hebben gegeven aan de stad. Daarbij is er speciale aandacht voor Amsterdam, waar twee junior onderzoekers zich mee bezig zullen houden. Een van hen gaat zich richten op de culturele identiteit van de Amsterdams-Joodse buurten in de binnenstad, in samenwerking met de stad Amsterdam en het Joods Cultureel Kwartier. De nieuwe vakken Jiddisj en het initiatief rond Joodse stedelijke culturen worden mede mogelijk gemaakt met hulp van de Rothschild Foundation Hanadiv Europe.

Opvallende groei

Hebreeuws en Jewish Studies aan de Universiteit van Amsterdam maken een opvallende groei door. Terwijl het aantal bachelorstudenten is gestabiliseerd, heeft het aantal studenten in de masteropleiding zich in korte tijd verdubbeld – de opleiding telt nu 31 masterstudenten. Daarmee is de opleiding uitgegroeid tot een van de grootste in haar soort in Europa.