Het doel van het Repair Lab is betrokkenen van over de hele wereld samen te brengen om gezamenlijk nieuwe modellen voor eigenaarschap en teruggave van objecten te ontwikkelen en testen, vertelt De Cesari.

‘Veel koloniale objecten hebben een zeer complexe geschiedenis, waardoor het vaak te kort door te bocht is om te zeggen dat ze geroofd zijn of juist rechtmatig verkregen. Wat moet er gebeuren met deze voorwerpen waarvan het eigenaarschap zo complex is? En hoe kunnen musea omgaan met juridische en eigendomskwesties – bijvoorbeeld als geroofde objecten eigendom zijn van een staat, waardoor musea ze niet zomaar kunnen teruggeven? Over dit soort vraagstukken gaan mijn collega-onderzoekers in het project Pressing Matter zich buigen. In het Repair Lab gaan we die kennis vervolgens uittesten in de praktijk, door op zoek te gaan naar nieuwe vormen van eigenaarschap.’

Multidisciplinaire teams

Het lab gaat in verschillende landen workshops en bijeenkomsten organiseren waarin multidisciplinaire teams van onder anderen onderzoekers, kunstenaars, curatoren, culturele beleidsmakers en activisten zich hiermee gaan bezighouden. Daarbij staat het model van Creative Co-Production van kunstenaar Tal Adler centraal, dat is ontwikkeld om verandering binnen culturele instellingen te bevorderen door artistiek en praktijkgericht gezamenlijk onderzoek. De onderzoekers zijn van plan workshops te organiseren in onder andere Ghana, Zuid-Afrika en Indonesië. Bij de uitvoering van het project gaat De Cesari samenwerken met VU-onderzoeker Katja Kwastek en andere onderzoekers binnen het project Pressing Matter, naast verschillende culturele partners, waaronder de Rijksakademie en Framer Framed.

De Cesari hoopt dat het project nieuwe modellen en handvatten zal opleveren voor hoe Europese musea kunnen omgaan met hun koloniale collecties, en dat dit zal leiden tot eerlijkere verhoudingen tussen de landen die voorheen gekoloniseerd werden en hun voormalige kolonisatoren. ‘In dit project onderzoeken we hoe we de kwestie van restitutie van koloniaal erfgoed zorgvuldig kunnen aanpakken, met oog voor de bredere kwestie van de koloniale erfenis in onze samenlevingen. Ik hoop dat we via deze objecten een nieuwe, productievere vorm kunnen geven aan de onderlinge relaties’, aldus de onderzoeker.

Onderdeel van Pressing Matter

Het Repair Lab is het creatieve, experimentele onderdeel van Pressing Matter: Ownership, Value and the Question of Colonial Heritage in Museums – een vier jaar durend onderzoeksprogramma waarin vijf academische instellingen en vijf Nederlandse musea samen met internationale partners onderzoek doen naar vraagstukken rondom koloniale museumcollecties. Pressing Matter wordt gefinancierd vanuit het programma Levend Verleden van de Nationale Wetenschapsagenda en wordt gecoördineerd door VU-hoogleraren Susan Legêne en Wayne Modest.