De meeste tanden en kiezen worden getrokken bij een tandheelkundige noodzaak zoals bij gaatjes of tandvleesontstekingen. Maar soms vragen patiënten om het verwijderen van een tand of kies (extractie), of zelfs het hele gebit, om niet-tandheelkundige redenen.

Trekken zonder echte noodzaak

Broers onderzocht met een vragenlijst onder Nederlandse tandartsen en MKA-chirurgen hoe vaak het voorkomt dat patiënten vragen om een extractie zonder dat er een tandheelkundige noodzaak is. Het blijkt dat ruim driekwart van de tandartsen en MKA-chirurgen in de afgelopen drie jaar een of meer van dergelijke verzoeken kreeg. Van hen blijkt meer dan de helft gehoor te geven aan extractieverzoeken zonder tandheelkundige noodzaak.

De meest genoemde reden die patiënten geven bij een extractieverzoek, is geld. Het verwijderen van tanden en kiezen is goedkoper dan bijvoorbeeld het laten plaatsen van een kroon. Er worden ook psychische redenen genoemd; extreme tandartsangst wordt het vaakst genoemd. Soms is iemand zo bang voor de tandarts dat die met het verwijderen van het gebit nog veel engere behandelingen denkt te voorkomen. Ook blijkt onverklaarbare pijn in tand of kies aanleiding te kunnen zijn voor een extractieverzoek.

Ander beeld in centra en ziekenhuizen

Uit de klinische studie die Broers deed onder tandartsen en MKA-chirurgen uit een aantal ziekenhuizen en centra voor bijzondere tandheelkunde, kwam naar voren dat van alle verzoeken voor het verwijderen van tanden of kiezen ongeveer 4 tot 7% een niet-tandheelkundige reden had. Hier werden extractieverzoeken om niet-tandheelkundige redenen niet gehonoreerd.

Buiten de professionele standaard

Broers: 'Zorgverleners moeten zich houden aan de professionele standaard: een set regels die samen staan voor 'goed hulpverlenerschap.' Verzoeken buiten de professionele standaard mogen niet worden uitgevoerd, ook niet als de patiënt aangeeft hiervoor de verantwoordelijkheid te willen nemen. Een patiënt kan een behandelaar dan ook niet dwingen een behandeling uit te voeren die buiten de professionele standaard ligt.'

Bij een niet-tandheelkundig verzoek om tanden of kiezen te verwijderen, moet een behandelaar zich bovendien houden aan een aantal ethische principes. De autonomie van de patiënt is belangrijk, maar een zorgverlener mag ook geen schade bij de patiënt veroorzaken. Broers: 'Een zorgverlener moet die twee dingen tegen elkaar afwegen. De uitkomsten uit mijn vragenlijstonderzoek zijn daarmee extra interessant, omdat de meeste behandelaars aangeven een verzoek om tanden en kiezen te verwijderen zonder tandheelkundige reden, uit te voeren.'