Eind jaren ‘80 gingen vele danceliefhebbers elk weekend los in clubs als de Roxy in Amsterdam, Shoom in London of de Hacienda in Manchester. House en techno waren razend populair, andere dancegenres bestormden vervolgens de hitlijsten. Maar waar Nederland en het VK massaal viel voor de dance, bleef de populariteit in de VS achter. De eerste mainstream househit - Love can’t turn around van twee Amerikaanse producers – werd een hit in Europa, maar niet in de VS.

‘Ik doe onderzoek naar de ontwikkeling van nieuwe genres in de kunst en cultuur,’ vertelt Wilderom. ‘De dance kent daarin een relatief korte, maar interessante geschiedenis. Een belangrijke reden voor een muziekgenre om populair te worden is de (dalende) populariteit van verwante, bestaande genres binnen de muziek. Daarnaast zijn de media en zelfs de overheid belangrijk voor het institutionaliseren – het onderdeel worden van een maatschappij - van een nieuw genre.’

De UvA-wetenschapper analyseerde voor zijn onderzoek onder meer gegevens over de oprichting van dancelabels, het commerciële succes van danceplaten, berichtgeving door onder andere traditionele kranten en de gespecialiseerde muziekpers. Hij analyseerde deze data met zowel computationele technieken (bijvoorbeeld topic models en netwerkanalyse) als kwalitatieve/historische methoden.

Van begin in de VS naar mainstream in het VK

Dance komt oorspronkelijk uit de VS. Dat land kende in de jaren ‘80 kleinere discoscenes die gingen experimenteren met drumcomputers. Een van die scenes was in Chicago, in een club die The Warehouse heette (waarvan men zegt dat house zijn naam kreeg), daarna volgde Detroit. Maar, het lukte de eerste jaren zeer moeizaam om de stap naar mainstream te maken. Dit komt omdat house en techno werden geboren binnen een gemarginaliseerde discoscene.

Wilderom: ‘In de VK lag dat anders. De populariteit van punk ging in de vroege jaren ‘80 omlaag. De infrastructuur van punk labels, punkplatenwinkels, punkpodia was echter nog aanwezig. Een aantal culturele ondernemers in de punkscene wilde iets nieuws, iets dat nog ‘authentiek’ en onaangetast was en zagen in de VS een nieuwe scène die aan die voorwaard voldeed: house.’

In het VK werd vervolgens geïnvesteerd in het creëren van waarde van het nieuwe genre. House werd als het nieuwe punk gezien. De begindagen van house kende dan ook relatief veel mensen die eerder actief waren in de punk. Ook waren vanaf het begin van de dance invloedrijke personen binnen het muziekveld zoals BBC Radio-dj’s betrokken.

Wilderom: ‘Een reden waarom dance kon doorbreken in het VK was dus de pro-actieve zoektocht naar het onontdekte én het belang van die labels, winkels en podia uit de punktijd om in de markt blijven, om te overleven.’

Trance profiteert van ondergang hardcore

Waarschijnlijk waren de ontwikkelingen rond dance in het VK ook belangrijk voor de opkomst en populariteit van de dance in Nederland. Zo werden een aanzienlijk aantal van de eerste dance hits in Nederland uitgeven door Britse platenlabels zoals 4AD en waren een aantal Britten zoals Maz Weston en Paul Jay betrokken bij het organiseren van de eerste dancefeesten in Amsterdam. Vrijwel vanaf het begin werd dance (toen vooral house) in Nederland opgepakt door mainstream media als kranten. Dat is het grote verschil met de VS, waar dat soort aandacht uitbleef.

‘De theorie van genres – dat de relatie met bestaande genres en andere facetten uit de omgeving belangrijk zijn voor de ontwikkeling van een nieuw genre – kun je ook toepassen binnen clusters van verwante genres. Hier in Nederland zie je bijvoorbeeld dat trance snel populair kon worden door ondergang van de hardcore,’ aldus Wilderom.

‘Trance maakte gebruik van het bestaande netwerk en de infrastructuur van de hardcore, vergelijkbaar met hoe house gebruikmaakte van het punknetwerk. Toen de hardcore in populariteit daalde, vormde een deel van de artiesten, labels en festivalorganisatoren zich om van hardcore tot trance, zoals treffend beschreven is in het werk van de musicoloog en muzikant Gert van Veen.  In Amsterdam veranderde ID&T van stijl, van hardcore naar o.a. trance. Ook grote trance-dj's zoals Ferry Corsten en Tiësto hebben een geschiedenis in de hardcore.’

Promotiedetails

Dhr. B.R. Wilderom: 'Genres, Webs of Fields, and Institutional Change: The Development of Dance in the US, UK, and the Netherlands, 1985–2005'. Promotor is prof. dr. G.M.M. Kuipers. Copromotor is dr. A.T. van Venrooij.