Zwanger zijn kan een mooi proces zijn voor vrouwen, maar kan ook stress en angst voor de bevalling met zich meebrengen. Irena Veringa: ‘Ongeveer een derde van de vrouwen zou bovenmatige angst hebben voor de bevalling. Deze angst kan behoorlijk negatieve effecten hebben voor de moeder en het kind. Hoge stress zorgt namelijk voor hoge cortisollevels, en dat kan weer negatief zijn voor de ontwikkeling van het kind. Het heeft ook invloed op de bevalling zelf; zwangeren hebben dan minder veerkracht, en vragen vaker om medische ingrepen die niet noodzakelijk zijn. Denk aan ruggenprikken, inleidingen en keizersnedes. Ook zien we dat vrouwen na de bevalling vaker gerelateerde trauma’s ontwikkelen, zoals een postnatale depressie. Kortom: we doen er goed aan om met die angst om te kunnen gaan.’

Deadline

Vroegtijdige signalering van angst is essentieel voor het toepassen van interventies, aldus Veringa. ‘Zwangeren hebben een deadline,’ vertelt Veringa, ‘Signalering in een vroeg stadium is daarom van belang, maar ook het toepassen van de interventie zelf. Ze hebben er niets aan om maanden te wachten op een behandeling. Op dit moment wordt angst voor de bevalling niet altijd goed genoeg gesignaleerd in de verloskundige praktijk. De vraag is hoe we beter en eerder kunnen screenen. In mijn onderzoek hebben we angst voor de bevalling op een innovatieve manier gemeten door middel van één vraag, namelijk: “Wat is de mate van angst voor de bevalling en de periode daarna, die u op dit moment ervaart?” en op een gebruikelijke manier met 33 vragen. De eerste bleek even effectief als deze hele vragenlijst. Dat is goed nieuws, omdat de vraag makkelijk toe te passen is in de praktijk.’

De tweede stap in het onderzoek van Veringa, was het toepassen van mindfulness als methode om angst te verminderen. Hiervoor volgde ze vrouwen die in aanmerking kwamen, waarvan een deel aangescherpte zorg kreeg aangeboden, en een deel (141 vrouwen) een mindfulnesstraining van negen weken in groepsverband volgde. ‘Uit de resultaten blijkt dat hun baby’s een hogere vitaliteitsscore hadden, dat er meer natuurlijke bevallingen waren en daarmee ook minder bevallingskosten gemaakt werden ten opzichte van de controlegroep. Opvallend is dat de angst voor de bevalling zelf niet het focuspunt was waardoor de vrouwen meer ontspannen waren, maar dat ze een open bewustzijn hadden ontwikkeld. Het veranderen van de aandachtskwaliteit, en dus het meer ‘mindful’ zijn, zorgde ervoor dat deze vrouwen de uitdagingen van een bevalling, zoals het hebben van negatieve gedachtes en het niet weten wanneer pijn toeneemt, beter konden verdragen. Ze konden dit beter opmerken en bleven daardoor relaxter.’

Elkaar ontmoeten

Al met al bleek de mindfulnesstraining een effectieve methode om angst bij de bevalling te verminderen. Omdat de training gegeven werd door verloskundigen zelf, is dit ook makkelijk te implementeren in de zorg. Wel benadrukt Veringa dat toekomstig onderzoek moet uitwijzen hoe deze mindfulnesstraining in verhouding staat tot bestaande effectieve interventies zoals cognitieve gedragstherapie. ‘De kracht van groepstraining zit in zwangeren die elkaar ontmoeten. Een kind krijgen is hartstikke leuk, maar er komen veel emoties bij kijken en daar moeten we eerlijk over zijn. Ik hoop met mijn onderzoek niet alleen bij te dragen aan de implementatie van mindfulness, maar ook aan het meer bespreekbaar maken van angst rondom het kinderen krijgen,’ aldus Irena Veringa.

Promotiegegevens

Irena Veringa is op vrijdag 27 januari op het proefschrift: 'On fear of childbirth and mindfulness' gepromoveerd. Bekijk de ceremonie hier.