Door de coronacrisis moeten politieke partijen hun campagne voor een belangrijk deel online voeren. Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam vormen met elkaar een observatorium om de doorgaans ondoorzichtige online campagnes te monitoren met een recent vernieuwd dashboard. Op dit dashboard is niet alleen te zien hoeveel advertenties de politieke partijen inkopen, en hoeveel geld ze daarvoor betalen, maar ook de mate waarin hun advertenties getoond worden aan specifieke doelgroepen.

Facebook en Instagram blijken verreweg de populairste advertentieplatformen te zijn. CDA gaf dit jaar op Facebook en Instagram tot nu toe het meeste uit van alle partijen: ruim 59.500 euro. PvdA staat tweede met bijna 18.000 euro. FvD gaf ruim 17.000 euro uit.

D66 advertentiekoploper

Maar ook Google speelt ook een belangrijke rol. Vooral D66 is hierop actief. Die partij gaf in 2021 al bijna 67.000 euro uit aan 390 advertenties op Google. Dit zijn voornamelijk advertenties die ervoor zorgen dat D66 het eerste zoekresultaat is, wanneer mensen politieke informatie zoeken op Google.

Wanneer we de bedragen van Google en Facebook bij elkaar optellen, blijkt D66 in 2021 zelfs het meeste geld te hebben uitgegeven: 79.000 euro (67.000 bij Google en bijna 12.000 bij Facebook). Het CDA komt op de tweede plaats met 61.200 euro (1.700 bij Google en 59.500 bij Facebook). Op de derde plaats staat de PvdA met 23.000 (5.000 op Google en 18.000 bij Facebook).

Verschillen in verkiezingsbeloften

De UvA-onderzoekers van het observatorium hebben de handen ineen geslagen met het Britse Who Targets Me (WTM). Deze organisatie geeft burgers grip op politieke beïnvloeding met behulp van een browser plug-in die gebruikers een overzicht geeft van de politieke advertenties die specifiek op hen zijn getarget. Ook krijgen gebruikers informatie over de technieken waarmee ze worden beïnvloed en kunnen ze hun ‘advertentie-dieet’ (de advertenties die zij voorgeschoteld krijgen) vergelijken met dat van andere gebruikers. Ook Nederlandse kiezers kunnen nu de plug-in installeren om te zien hoe zij getarget worden door politieke partijen.

Zo zullen inwoners van Winterswijk mogelijk een PvdA-advertentie ontvangen waarin ze onder meer wordt beloofd dat het streekziekenhuis openblijft. De PvdA belooft inwoners van Zaanstad daarentegen ‘een leraar voor elke Zaanse klas’ en inwoners van Amsterdam-West juist een ‘mooie en schone openbare ruimte’. Zo wordt aan iedere (groep) burger(s) een andere, toepasselijke belofte gedaan. De WTM-plug-in helpt kiezers het overzicht te bewaren en helpt de onderzoekers nog beter te monitoren welke politieke partij wat belooft aan wie, en met welk effect.

Initiatiefnemers

De initiatiefnemers van het dashboard zijn hoogleraar Politieke Communicatie Claes de Vreese, universiteitshoogleraar Recht en Digitale Technologie Natali Helberger, postdoc-onderzoekers politieke microtargeting Tom Dobber en Arman Noroozian, en promovendus Fabio Votta.

Het dashboard is een onafhankelijk project van de UvA, en wordt financieel gesteund door het ministerie van BZK. Het is onderdeel van het project ‘Safeguarding democratic values in digital political practices’, gefinancierd door NWO in het kader van het programma Verantwoord Maatschappelijk Innoveren), en maakt deel uit van de UvA Research Priority Area Information & Communication in the DataSociety (ICDS).Naast een overzicht van politieke advertenties bevat het dashboard ook informatie over wetenschappelijk onderzoek naar de rol van politieke advertenties en microtargeting, en een blog.