De Larense Denker werd zwaar gehavend terug gevonden. Koperdieven hadden met een slijptol geprobeerd het beeld in stukken te zagen. ‘Overal in het beeld waren zaagsneden te vinden, letterlijk van top tot teen’, blikt Beentjes terug. ‘Het hoofd was zwaar getroffen door sneden in het gezicht en de schedelkap was bijna losgemaakt. Als gevolg hiervan was het bovenste deel van de schedel een van de delen die last had van vervorming. Een ander ernstig mishandeld gebied was de linkerbovenarm, die bijna volledig was doorgesneden en net als de schedel last had van hamerslagen waardoor de bovenarm verdrongen en misvormd was. Maar de meest in het oog springende schade was het ontbrekende rechteronderbeen, het enige deel dat de dieven volledig van het beeld hadden weten af te snijden. Hierdoor ontbrak het hele deel tussen de knie en de enkel. Dit deel van het beeld is nooit door de politie teruggevonden’.

Ingrijpende restauratie

Beentjes kreeg als opdracht van het museum De Denker van Rodin te restaureren met voldoende behoud van de oorspronkelijke waarde en beeldkwaliteit zodat het weer tentoongesteld kon worden aan het publiek. Beentjes: ‘De voorwaarden die het museum stelde aan de restauratie vroegen om een innovatieve benadering. De traditionele bronzen restauratietechnieken zoals lassen en solderen, waarbij de benodigde hitte de originele patina (oxidatielaag) zou aantasten, werden als te ingrijpend beschouwd.

Het 3D-scannen van diverse andere exemplaren van de Denker en het gietmodel, en het printen van ontbrekende onderdelen bleken het meest geschikt. Onder meer omdat 3D-scannen geen fysiek contact met het originele kunstwerk maakt en 3D-printen heel nauwkeurig aanvullingen kan reproduceren op exact het gewenste formaat.

Voor de restauratie benaderde het team van Beentjes het Rodin Museum in Parijs voor toestemming om een 3D-scan van het originele gipspatroon te maken dat bijna 90 jaar eerder gebruikt werd voor het gieten van De Larense Denker.

De combinatie van het werken met het ‘oermodel’ en innovatieve 3D-technieken laat goed zien hoe divers en boeiend het conserverings- en restauratievak is.

‘Bijzonder uitdagend en uniek’

De restauratie van De Larense Denker was een van de eerste toepassingen van 3D-scannen en -printen om ontbrekende delen van een beeld op te vullen. Terwijl deze 3D-technieken eerder waren gebruikt om modellen van beelden te reproduceren, toonde de restauratie aan dat 3D-scannen en –printen ook kan worden gebruikt om ontbrekende onderdelen aan te vullen. ‘Wat de restauratie bijzonder uitdagend en uniek maakte was het feit dat deze nieuw gereproduceerde onderdelen in de sculptuur moesten worden verwerkt en een pasvorm met minimale tolerantie vereisten’, aldus Beentjes. ‘Daarnaast vereiste het oppervlak van de 3D-geprinte delen een oppervlak dat zeer dicht bij de originele Rodin-modellering lag, zonder storende printlijnen’.

De restauratiebehandeling van de Larense Denker riep ook vragen op, bijvoorbeeld over het nut en de haalbaarheid. Maar ook specifieke technische vragen als, hoe is het beeld gegoten en wanneer precies? Deze en andere vragen komen uitvoerig aan bod in het promotieonderzoek van Beentjes.

Promotiegegevens

Dhr. T.P.C. Beentjes: Casting Rodin's Thinker. Sand Mould Casting, the Case of the Laren Thinker and Conservation Treatment Innovation. Promotoren zijn prof. dr. N.H. Tennent en prof. dr. F. Grijzenhout.

Tijd en Locatie

De promotie vindt plaats op vrijdag 22 februari om 13.00 uur.
Locatie: Aula van de UvA, Singel 411, Amsterdam.