Na de oorlog is er echter weinig aandacht besteed aan de man met bijnamen als ‘de tweede Alva’ en ‘de gier uit de Alpen’. Theo Gerritse vult deze leemte met de eerste volledige biografie over zijn leven: Rauter. Himmlers vuist in Nederland. Hij promoveert op woensdag 24 oktober aan de Universiteit van Amsterdam.

In zijn proefschrift beschrijft Gerritse het leven van Rauter (1895-1949), van zijn geboorte in Klagenfurt (Oostenrijk) tot de uitvoering van zijn doodsvonnis in de duinen van Scheveningen.

Eendimensionaal beeld

‘Vreemd genoeg is Rauter inmiddels zo goed als verdwenen uit de nationale herinnering. Naoorlogse historici hadden wel belangstelling voor hun activiteiten, maar niet voor de daders als persoon en hun beweegredenen. Hun aandacht richtte zich eerst op de verzetsstrijders en later op de slachtoffers. Rauter ‘verdient’ alleen al vanwege zijn historische betekenis een biografie. De vraag moet gesteld worden of Rauter meer was dan die eendimensionale, diabolische SS’er,’ vertelt Gerritse.

De promovendus beschrijft niet alleen Rauters periode in Nederland, maar ook zijn Oostenrijkse jaren. In zijn geboorteland had Rauter al een lange carrière achter de rug als straatvechter/politicus voor een van de beruchtste, ultrarechtse vrijkorpsen. Na deelname aan een mislukte staatsgreep in 1931 vertrok hij naar Duitsland, waar Hitler inmiddels aan de macht was gekomen. Daar zocht Rauter zijn heil bij Himmlers-SS, waar hij werd voorbereid op zijn functie als hoogste SS’er in Nederland.

Februaristaking en Silbertanne

Rauter was onder meer verantwoordelijk voor het harde ingrijpen tijdens de Februaristaking (1941) en de bedenker van Aktion Silbertanne, een serie moordaanslagen op anti-Duitse Nederlanders als vergelding voor aanslagen op NSB’ers en Duitsers.  Rauter ontpopte zich binnen het bezettingsbestuur als aanjager, de man die vaak voor de extreemste maatregel koos. Voor de implementatie van verordeningen en handhaving van de openbare orde werd regelmatig een beroep gedaan op zijn politionele hulptroepen.

Gerritse geeft met zijn biografie voor het eerst een compleet beeld van Rauter: ‘Hij was geen aan stemmingswisselingen lijdend monster met bloeddoorlopen ogen. Hij was geen bruut, maar een slimme man, met grote organisatorische capaciteiten. Opvallend bij deze asceet is juist de gelijkmatigheid in zijn extreme beleid en in de uitvoering daarvan.’

Promotiegegevens

Theo Gerritse: Rauter. Himmlers vuist in Nederland. Promotoren zijn prof. dr. P. Romijn en prof. dr. N.D. Adler.

Tijd en locatie

De promotie vindt plaats op woensdag 24 oktober om 15.00 uur.
Locatie: Aula, Singel 411, Amsterdam.