Hoewel er veel over geschreven is - de eerste beschrijvingen dateren al uit de 5e eeuw voor Christus - weten we maar weinig over de mechanismen achter de voorkeur voor bevestiging, of over hoe dit fenomeen voortkomt uit hersenactiviteit. Dat was reden voor de onderzoekers om te testen in hoeverre de voorkeur voor bevestiging een rol speelt bij menselijke besluitvorming. Ze ontwikkelden daarvoor een nieuw experiment waarbij deelnemers werd gevraagd simpele keuzes te maken over hun perceptie van visuele prikkels. ‘Er wordt algemeen aangenomen dat mensen bij het maken van keuzes niet alleen relevante informatie gebruiken, maar hun gedrag ook aanpassen om te zorgen voor consistentie. Wij onderzochten of keuzes ook echt invloed hebben op het latere besluitvormingsproces zelf’, zegt dr. Anne Urai, een van de hoofdauteurs van het onderzoek en voormalig promovendus aan de UvA.

Selectieve aandacht

Bij het experiment keken deelnemers naar een scherm waarop een wolk met stippen te zien was. Hen werd gevraagd de algemene richting te kiezen waarin ze dachten dat de stippen bewogen. Vervolgens pasten de onderzoekers de input in een tweede interval aan, en vroegen ze deelnemers de gemiddelde beweegrichting over de twee intervallen te schatten. Bij hun analyses gebruikten de onderzoekers uitgebreide computersimulaties om het effect van de zintuiglijke input en de tussenliggende keuze op het eindoordeel te meten.

‘We ontdekten dat de deelnemers ontvankelijker waren voor informatie die strookte met hun eerste keuze’, aldus Bharath Talluri, een van de hoofdauteurs van het onderzoek en promovendus aan het Universitair Medisch Centrum Hamburg-Eppendorf in Duitsland. ‘Dit wijst erop dat mensen zelfs simpele en emotioneel neutrale beslissingen niet nemen op een manier die onafhankelijk is van de context. In plaats daarvan zijn ze geneigd zich te laten leiden door bewijs dat klopt met hun eerste beslissing en deze bevestigt. Dit duidt erop dat we door onze keuzes onze aandacht selectief richten op de binnenkomende informatie die ermee overeenkomt.’

Versterken van de menselijke rationaliteit

De onderzoekers willen nu onderzoeken of de hersenactiviteit die ten grondslag ligt aan deze voorkeur voor bevestiging lijkt op hersenactiviteit die we meten wanneer mensen hun aandacht richten op bepaalde informatie. Dit zou het begin kunnen zijn van het identificeren van de neurale mechanismen die voor dit al te menselijke fenomeen zorgen. Voorkeur voor bevestiging is alomtegenwoordig in het dagelijks leven en kan belangrijke consequenties hebben. Deze voorkeur is ook de bron van politieke en sociale polarisatie, simpelweg omdat mensen niet in staat zijn nieuwe feiten in hun bestaande wereldbeeld in te passen. Talluri: ‘Het identificeren van de mechanistische basis van confirmation bias kan ons helpen grenzen van de menselijke rationaliteit te begrijpen en deze misschien wel te verleggen.’

Publicatiegegevens

B.C. Talluri, A.E. Urai, K. Tsetsos, M. Usher, T.H. Donner, ‘Confirmation Bias Through Selective Overweighting of Choice-Consistent Evidence’ in Current Biology (13 september 2018) DOI: 10.1016/j.cub.2018.07.052.